Jonge buitenlandse toeristen op het Damrak
De aantrekkingskracht van Amsterdam
Jonge, buitenlandse toeristen in Amsterdam komen vooral voor ‘sex, drugs en rock&roll’, zo is de gedachte. Onderzoek in een van de drukst bezochte straten van de stad, het Damrak, legt echter andere interesses bloot.
Het aantal toeristen in Amsterdam is in de afgelopen jaren snel toegenomen en zal naar verwachting de komende jaren blijven groeien. Dit economische succes tast op bepaalde plekken de sociale leefbaarheid van de stad aan. Steeds meer (centrum)bewoners uiten hun ontevredenheid. Een bepaalde groep toeristen wordt vaak extra negatief beoordeeld: de jongeren. Zij worden geassocieerd met drugs, drank, prostitutie en daarmee samenhangende overlast. De media benoemen dit: ‘Drugstoerist gaat los in hoofdstad’ (Trouw, 2014) en ‘Grote zorgen om zuiptours in Amsterdam’ (Het Parool, 2016).
Amsterdam heeft de afgelopen jaren haar marketingstrategie aangepast om een ander type toeristen aan te trekken en niet alleen jongeren die komen vanwege het liberale drugsbeleid en het Wallengebied. In Het Parool van 28 december 2016 stelt wethouder Kok van Financien dat de stad met de verhoging van de toeristenbelasting wil aansturen op kwaliteitstoerisme: ‘Dan gaat het om gezinnen of stelletjes die in een wat duurder hotel slapen, naar een museum gaan en op tijd in bed liggen’. Dit ter vermindering van het aantal boekingen in budgetaccommodaties, waarvoor jonge toeristen vaker (dan oudere toeristen) kiezen. Het gaat niet om minder toeristen maar om een verschuiving in het type bezoeker.
Waar ze vaak gezien worden als een probleemgroep in Amsterdam, leggen interviews met jonge buitenlandse toeristen (18-30 jaar) andere interesses bloot dan alleen die voor drugs, drank en seks. Al lopend van Amsterdam Centraal naar de Dam zijn zij ondervraagd over hun beleving van het Damrak en omgeving.
Het Damrak
Het Damrak is met station Amsterdam Centraal en wekelijks 425.000 passanten de belangrijkste toegangspoort van de stad. Voor veel toeristen vormt het Damrak een eerste kennismaking met de stad. Inwoners van Amsterdam mijden het Damrak juist zo veel mogelijk.
De afgelopen jaren heeft de straat een transformatie ondergaan om een ‘uitnodigend visitekaartje’ van de stad te worden. Volgens de visie van de gemeente Amsterdam zal het Damrak in 2020 ‘een waardige stadsentree’ zijn. Het Damrak laat dan ‘met de aanwezigheid van een breed horeca-assortiment, winkels, ontspanning en cultuur zien wat Amsterdam te bieden heeft’. In het Parool (2015) was het oordeel niet bepaald positief. ‘Zo’n zooitje als voorheen is het niet meer, maar om nu te zeggen dat de Amsterdammer geheid verliefd wordt op het nieuwe Damrak, nee.’ Wat vinden toeristen, jonge, buitenlandse in het bijzonder, van de huidige entree van Amsterdam?
Architectuur en historie
Een van de meest positieve aspecten van het Damrak is volgens jonge toeristen de historische architectuur die er te vinden is. Dit is dan ook het belangrijkste element dat de stad moet bewaren en beschermen in het gebied, ‘because the first thing that people should see when they walk out of the train station is the very old Amsterdam’ (Ildar, 27, Montenegro). De gebouwen aan de waterkant van het Damrak spelen daarin de grootste rol. Deze worden als mooi en oud bestempeld. Nastya (30) uit Rusland: ‘For the first view of Amsterdam it looks great’. Het doet toeristen denken aan de typische, Nederlandse architectuur. De panden aan de winkelzijde met op de begane grond winkels en restaurants worden minder gewaardeerd. ‘It is interesting how some of the shops not really match the buildings above them at all. It is sort of like two different halves of the building’ (Glenn, 22, VS). Dat de bovenste helft van de gebouwen aan de winkelzijde ook een historisch karakter heeft, valt tijdens het lopen minder op. Door de mensenmassa is het lastiger omhoog te kijken, en het zicht van de meeste mensen is horizontaal gericht. Dat er oude en nieuwe gebouwen naast en boven elkaar bestaan, vindt men zowel negatief als positief. Luna (22, Duitsland) noemt het Casino een lelijk obstakel dat niet past binnen het geheel, terwijl Glenn (22, VS) het juist interessant vindt dat oud en nieuw gemengd zijn. De smalle steegjes die vanaf het Damrak naar de Nieuwendijk lopen, zijn ook een positieve toevoeging. ‘One of this alleys, it is really dark, I really like it. It is really romantic in a way’ (Phillipe, 28, Chili).
Winkels en restaurants
De voorzieningen op het Damrak wijzen er volgens de jonge buitenlanders op dat ze een toeristisch gebied betreden. Ze beschouwen de winkels en restaurants in de straat als typisch toeristische voorzieningen, ‘just tourist attractions near the train station’ (Ildar, 27, Montenegro). Zelfs de geur verraadt volgens Nastya (30, Rusland) het toeristische karakter, ‘like smells of fries and waffels’. Cecilia (28, Zweden) is blij dat ze geen wiet ruikt. Ze vindt het jammer dat het tolerante drugsbeleid vaak gebruik wordt als het grootste merk van de stad, want ‘Amsterdam has a lot more to offer than that’. Ook de uitstraling van de winkels is gericht op het aantrekken van langslopende toeristen, al zijn de uithangborden en belettering op de gevels in de straat niet schreeuwend. Toch gaat dit volgens sommige toeristen ten koste van de architectuur: ‘It must be prohibited, this advertisements on this beautiful buildings’ (Ruslan 28, Kazachstan). Naast toeristische voorzieningen zijn er vooral bekende winkel- en restaurantketens. Dit stelt teleur: ‘I don’t have the motivation to have sushi here, you know. I had that in Santiago as well. A grill […] I have that in Santiago [...] Amsterdam today? What is that? It’s like a gift shop?’ (Phillipe, 28, Chili). De jonge toeristen missen lokale voorzieningen die iets blootleggen van de Nederlandse cultuur. De Amsterdam Cheese Store is volgens Phillipe (28, Chili) een voorbeeld van een voorziening die zich wel toelegt op een onderdeel van de Nederlandse cultuur.
Tegenover het gemis van lokale winkels staat dat de diverse, internationale restaurants in de ogen van de geinterviewden blijk geven van het multiculturele karakter van de stad, wat ze wel positief vinden. Jonge toeristen zijn echter weinig geinteresseerd in de winkels en dure restaurants. Ze willen juist geld besparen, omdat ze een beperkt reisbudget hebben.
Drukte en anderen
De belangrijkste aantrekkingskracht van steden voor jonge toeristen vormen de mensen. Andere mensen ontmoeten, inzicht krijgen in het leven van anderen en dat leven begrijpen: ze blijken van groot belang voor een positieve beleving. ‘You end up like briefly interacting with all different sorts of cultures in one social experience within the city’ (Glenn, 22, VS). Dat er verschillende talen te horen zijn, er allerlei typen mensen rondlopen en je allerlei etniciteiten tegenkomt, maakt het Damrak voor de jonge toeristen dan ook een prettige en interessante sociale omgeving. De mix van jongeren, families, locals en toeristen toont de diversiteit van de straat. Het laat zien dat Amsterdam een multiculturele stad is. Keerzijde is volgens Joe (21, VS) dat je in deze omgeving moeilijk de ware Amsterdamse cultuur kunt achterhalen. Cecilia (28, Zweden) beaamt dit: ‘It feels like you don’t really get the real spirit of the city’.
Op een enkele jonge toerist na wordt de drukte niet als storend, maar om verscheidene redenen juist als iets positief gezien. ‘I don’t feel like that I’m neck in neck with someone else’ (Joe, 21, VS). ‘There is definitely a lot of people, but they just walk along and doing their thing. It doesn’t feel cramped’ (Glenn, 22, VS). De drukte is voor jonge toeristen een teken dat het gebied populair is en het maakt dat ze zich welkom voelen. In steden willen jonge toeristen geen afgelegen gebieden zien, maar juist mensen om zich heen. Het verschil tussen de ‘drukke’ winkelzijde en de ‘rustige’ waterkant op het Damrak is voor Gea (28, Estland) een positief contrast, maar voor Phillipe (28, Chili) is de leegte aan de waterzijde reden om niet aan die kant te gaan lopen. De jongeren die we spreken, merken op dat de drukte aan de winkelzijde van het Damrak komt doordat alle voetgangers elkaar volgen. Daarnaast zorgt de inrichting van het oversteekpunt vanaf het Damrak ervoor dat de meeste mensen automatisch aan de winkelzijde terechtkomen. Naast de voetgangers geeft het andere verkeer ook geen extreem druk gevoel. Het wordt omschreven als relaxed (Pedro, 30, Portugal) en tamelijk rustig (Ildar, 27, Montenegro). Bovendien laat het verkeer volgens Nastya (30, Rusland) zien dat het Damrak niet alleen een toeristische straat is, ‘but also the main street, the city street’. De interesse van jonge toeristen naar en voor andere mensen in een stad kan mogelijk verklaren waarom de drukte en de andere mensen op het Damrak hen een positief gevoel geven.
Diversteit
Al lopend en pratend over het Damrak met jonge buitenlandse toeristen blijkt dat zij juist interesse hebben voor de Amsterdamse en Nederlandse cultuur in de zin van historische architectuur, traditionele specialiteiten en lokale levendigheid. Het Damrak wordt duidelijk gewaardeerd om de diversiteit aan architectuur – volgens de jongeren een van de grootste pluspunten van de straat. Deze toeristen staan open voor ontmoetingen met anderen, het is voor hen zelfs de voornaamste reden om steden te bezoeken. De sociale diversiteit van het Damrak zien zij daarom als positief, hoewel ze graag meer ‘Amsterdammers’ in het gebied zouden zien. Ook de diversiteit qua restaurants vinden zij positief, maar ze zouden wel meer traditionele, typisch Amsterdamse en Nederlandse winkels willen zien naast alle bekende internationale ketens en toeristenshops. Volgens de jonge buitenlanders zou het Damrak de Nederlandse en Amsterdamse cultuur meer voor het voetlicht kunnen brengen. Zij zijn dus naar veel meer op zoek dan seks, drugs en rock&roll en hebben waardering voor de grote drukte in de stad, die in de komende jaren naar verwachting zal toenemen. Een type toerist dat Amsterdam beter kan koesteren dus.