Vulkanen in de Auvergne: (bijna) onder de voet gelopen?

waar toeristen en koeien samenkomen

In november dit jaar wordt gevierd dat het natuurpark Parc Naturel Régional des Volcans D’Auvergne veertig jaar bestaat. In de zomer leent het natuurpark zich uitstekend voor een weekje trainen: hardlopen in de bergen ter voorbereiding op de Dam-tot-Damloop in september, bijvoorbeeld. Steeds vaker zijn de originele paden echter onbegaanbaar.

Dan kun je bij de beklimming van de Puy de Pariou, vlakbij de Puy de Dôme, een informatiebord van het park zien staan. Bij het afdalen loop je dan over een nieuwe houten brug in plaats van op het uitgesleten pad. Tien jaar geleden kon je nog helemaal rondlopen over de kraterrand. Een geweldige ervaring, op deze manier kon je de prachtige krater met zijn regelmatige trechtervorm goed bekijken. Nu kun je niet meer rondlopen en nog maar op een klein stukje van de rand lopen. Een deel is met een touw afgezet om verdere erosie tegen te gaan. Ook bij de beklimming van de Puy Mary, in de Cantal, staat nu een bord: Grand Site de France.

Wat is hier aan de hand? Hoe staat het met het beschermen van dit kwetsbare stuk natuur en hoe gaan veertig jaar toerisme en een kwetsbaar vulkaanlandschap samen? Bescherming is een uitdaging door de gevolgen van het massatoerisme en de vaak tegengestelde boerenbelangen.

Vulkanisch openluchtmuseum

Wie Auvergne zegt, zegt automatisch vulkanen. In de Auvergne, in midden Frankrijk, liggen drie  vulkanische massieven die miljoenen jaren geleden zijn ontstaan. Vanaf deze vulkanen, puys genoemd, kun je genieten van panoramische uitzichten over het hele gebied. Van noord naar zuid zijn de drie grote vulkaanmassieven de Monts Dôme, de Monts Dore en de Monts du Cantal. Het gebied is een waar vulkanisch openluchtmuseum. Dit gedeelte van het Centraal Massief is onderdeel van het 396.000 hectare grote grote natuurpark Parc Naturel Régional des Volcans D’Auvergne.

Massatoerisme en natuurbescherming

Na de oprichting van het park in 1977 werd in 2003 een overeenkomst gesloten voor samenwerking tussen de verschillende eigenaren van het gebied voor verantwoord gebruik en bescherming van de natuur. Eigenaren stellen hun gebieden open, in ruil daarvoor legt het park parkeerplaatsen en wandelpaden aan en doet het onderhoud. Om de overbezochte plekken in het park te beschermen heeft het parkbestuur samen met de eigenaren in 2013 een toekomstvisie ontwikkeld waarin de gewenste toekomst van het park beschreven is.  Dit plan bevat concrete aanwijzingen hoe bijvoorbeeld erosie tegen te gaan, presenteert instrumenten om fragiele landschappen te behouden en heeft een visie op duurzaam toerisme (nattitude).

Vanuit een zestal invalshoeken wordt tot in detail uitgelegd hoe de overbezochte plekken in het gebied zich integraal dienen te ontwikkelen en hoe dit geimplementeerd kan worden met behoud van zoveel mogelijk landbouwactiviteiten. Op de website http://www.parcdesvolcans.fr kun je het plan en bijbehorende kaart downloaden.  

Erosie van de wandelpaden

Een ander aandachtspunt in het park is de hevige erosie van wandelpaden. Dat de wandelpaden veel te lijden hebben en dat wind, regen, bevriezing en dooi een vernietigende werking hebben is goed te zien aan de uitgesleten paden die je bijna overal tegenkomt. In een aantal fases resulteert dit uiteindelijk in een voor  wandelaars haast onbegaanbaar pad. Het park grijpt in en brengt eerst een touw aan om de wandelaar te dwingen op het pad te blijven (met bordjes ‘merci pour rester au sentier’) of legt complete trappartijen aan.

Nattitude

Met deze Franse term worden milieubewuste accommodaties midden in de natuur aangeduid. Het is een samentrekking van nature en attitude (houding). Veel accommodaties die in regionale natuurparken liggen, hebben dit label gekregen. Zo zijn veel van de verlaten koeienschuren in het gebied, de zogenaamde burons verbouwd tot eco-gîtes met gebruikmaking van lokale materialen. Oude elementen worden zoveel mogelijk behouden, bijvoorbeeld een stenen koeiendrinkbekken als wasbak. Dit soort accommodaties staat in schril contrast met de moderne appartementen in de populaire ski-gebieden.

UNESCO

Vanaf de Puy Loup in het Massif du Sancy heb je een goed uitzicht op de chaîne des puys in het noorden van het park.  In een langgestrekt gebied van veertig kilometer, rond de Puy de Dôme, bevinden zich maar liefst tachtig vulkanen. Dit is uniek in Europa. Sinds 2007 staat deze keten van vulkanen op de kandidaatlijst voor werelderfgoed van de UNESCO. Dit zal zeker bijdragen aan het behoud van dit uniek stukje natuur.

Tegengestelde gebruikersbelangen

De kwetsbaarheid van het vulkanengebied lijkt met de oprichting van het natuurpark Parc Naturel Régional des Volcans D’Auvergne en met het implementeren van de toekomstvisie mee te vallen, maar het park blijft toch een gebied met tegengestelde gebruikersbelangen. Eenmaal in het gebied vallen de vele vierkante meters, met prikkeldraad afgezette gebieden op. Allemaal voor de koeien! Niet zo verwonderlijk gezien de 35 kilo aan Cantalkazen die heel erg trots liggen te wezen in de supermarkten. Daar zijn heel wat liters koemelk voor nodig.  Het boerenbelang in het gebied is duidelijk. Ook de constructies die je onderweg ziet, om wandelpaden af te sluiten, laten dit zien: dit is koeiengebied!

Boeren hebben er belang bij dat hun koeien niet weglopen, wandelaars willen niet tegen een prikkeldraadversperring aanlopen. Beide standpunten zijn begrijpelijk. Zolang we maar blijven communiceren met elkaar gaat het goedkomen.