Regionale bevolkingstrends: demografische ontwikkelingen in 24 infographics

1 september 2014
Dit artikel is verschenen in: geografie september 2014
Nederland
Nieuws
FOTO: WWW.PBL.NL

In welke regio’s gaat de bevolking krimpen en waar blijft ze groeien? Wat betekent dat voor de nieuwbouw en scholen in de buurt? En waar slaat de vergrijzing het sterkst toe? Het Planbureau voor de Leefomgeving brengt in september een boekje uit met 24 infographics over de ontwikkeling van de bevolking in de steden, randgemeenten en het platteland in het verleden en de toekomst.

 

Langdurige demografische processen kunnen het leven van alledag beïnvloeden – nu mogelijk nog ongemerkt maar straks steeds nadrukkelijker. De infographics in Regionale bevolkings trends in beeld laten zien hoe demografi sche ontwikkelingen van invloed zijn op ruimtelijke vraagstukken. Zo vrezen basisscholen voor hun voortbestaan nu er steeds minder jongere huishoudens in krimpgebieden wonen. De grote steden in de Randstad worden weer populair onder jongere gezinnen, terwijl hun uitstroom naar groeikernen grotendeels is opgedroogd, waardoor de vergrijzing daar extra gaat toeslaan. De mensen die er ooit een jong gezin stichtten, blijven er als empty-nesters wonen. Zijn de groeikernen straks toegerust voor de vergrijzende bevolking?

DE SCHOLEN ZIJN NIET MEER BEGONNEN
In de afgelopen tien jaar daalde vooral op het platteland en in regio’s aan de rand van Nederland het aantal kinderen tussen vier en twaalf jaar. Steeds meer dorpsscholen overwegen daarom te fuseren, of hebben dat al gedaan. In de toekomst speelt dat niet meer alleen in perifere regio’s als Oost-Groningen, maar bijvoorbeeld ook in plattelandsgemeenten in het Groene Hart. Tot 2025 krijgen verreweg de meeste gemeenten – en vooral de kleinere – te maken met een (aanzienlijke) daling van het aantal basisschoolleerlingen. Voor ruim honderd gemeenten, waaronder Utrechtse Heuvelrug en Twenterand, zelfs meer dan een kwart. Maar in een kleine groep gemeenten stijgt het aantal kinderen met ruim 10 procent. Dit zijn vooral de grote(re) steden en de rand gemeenten daar omheen, zoals Amsterdam en Amstelveen. Kan een kind straks nog wel in het eigen dorp of de eigen wijk naar school? In Terneuzen (Zeeuws-Vlaanderen), Vlagtwedde en Stadskanaal (Groningen) zijn er nu al weinig basisscholen dichtbij. Met de verwachte fusies zullen dat er in de toekomst nog minder zijn en zal de afstand naar de school groter worden. In een gemeente als Utrecht zijn er juist veel basisscholen en op vrij korte afstand.
MEER GEMEENTEN MET MINDER INWONERS
In de afgelopen vijftien jaar hadden de meeste Nederlandse gemeenten te maken met bevolkingsgroei. Vooral de grote steden, zoals Amsterdam en Utrecht, kenden een forse bevolkingstoename. De grote uitschieters zijn vrijwel allemaal groeikernen, waaronder Almere en Houten. De groei in Rotterdam, de tweede grootste gemeente, bleef daar ver bij achter. In ongeveer één op de tien gemeenten is het inwonertal sinds 1997 met meer dan 2,5% gekrompen. De gemeenten met de sterkste krimp liggen diep in het zuiden en hoog in het noorden. In de toekomst gaat krimp in meer gemeenten een grote rol spelen. In de komende vijftien jaar daalt het aantal inwoners in één op de vier gemeenten noemenswaardig (met meer dan 2,5 procent). Niet alleen in het diepe zuiden en uiterste noorden, maar ook in de grensstreek en meer in het binnenland en in het Groene Hart. De grote steden verstevigen hun positie. Amsterdam blijft de grootste gemeente, en Rotterdam de op één na grootste. De sterkste groei is te zien in Utrecht en Almere. Ook enkele kleinere gemeenten groeien flink, zoals Rijswijk.

Regionale bevolkingstrends in beeld. Demografische ontwikkelingen in 24 infographics verscheen in september 2014 en is – zolang de voorraad strekt – gratis te bestellen via www.pbl.nl.