Duurzaamheid in Start-up Nation Israël

Israël, de zogenoemde Start-up Nation, loopt voorop als het gaat om duurzaamheid en groene technologie. Vier voorbeelden van groene innovaties en wat Nederland daarvan kan leren.

Groen vervoer

Nu in Nederland het filespook voorlopig is verdwenen, beginnen de discussies over transport weer op te laaien: hoe kan het milieuvriendelijker? Koolstofarm vervoer is een optie die minder (lucht)vervuiling veroorzaakt en op die manier klimaatverandering vertraagt. Vooral elektrische voertuigen maken deel uit van een belangrijke trend, maar er zijn nog enkele obstakels te overwinnen. Israëlische bedrijven als ElectReon en Chakratec gaan deze uitdagingen aan. Batterij-efficiëntie, in combinatie met een aangepaste laadinfrastructuur, zou elektrische voertuigen de komende jaren competitiever moeten maken. In Nederland kijken we nog veel naar de Amerikanen en Duitsers, maar in Israël doen ze het gewoon zelf! 

Ran Natanzon, hoofd innovatie van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken, licht toe: ‘Wij zien de auto als een computer op wielen. Deze manier van denken maakt innoveren gemakkelijker. In Israël hebben we mooie verhalen om te vertellen over de auto-industrie. Zo reden er vroeger zogenaamde Susita’s rond. Die waren heel hightech want ze hadden een coating van glasvezel. Probleem was alleen dat je na een wandeling je auto aangevreten aantrof. Kamelen houden namelijk wel van glasvezel. Dat was geen groot succes, zeker niet toen goedkopere auto’s uit Azië konden worden geïmporteerd. Maar de auto-industrie leeft nog altijd, MobilEye levert bijvoorbeeld techniek om veiliger en duurzamer te rijden. Mobileye levert aan alle grote automerken en is helemaal Israëlisch.’

Duurzaam waterbeheer

Nederland waterland, zeggen we altijd in Nederland. Dat is ook waar, want wij exporteren kennis en techniek over de hele wereld. Maar Israëlische innovatie in groene technologie heeft van het land een wereldwijde krachtpatser gemaakt op het gebied van watermanagement. Zowel Naor Gilon, ambassadeur van Israël in Nederland, als Natanzon beginnen gelijk over duurzaam waterbeheer, wanneer hen gevraagd wordt naar Israëlische innovatie. Het is bekend dat water schaars is in het Midden-Oosten en er door klimaatverandering steeds minder regen valt. Vanwege een groeiende populatie, zorgt dit voor spanningen. Gilon: ‘Als er een noodzaak en een behoefte is, zal er een kans ontstaan.’

Juist doordat Israël, anders dan Nederland, niet gezegend is met veel natuurlijke waterbronnen, moesten Israëliërs allerlei innovatieve oplossingen bedenken om water te ontzilten, gericht te irrigeren en heel zuinig te zijn op water. Natanzon: ‘Ik groeide op met het idee dat elke druppel telde.’ Een belangrijke Israëlische vroege innovatie is druppelirrigatie. Hierbij wordt water niet over het land gespoten, maar valt het druppelsgewijs bij de wortel in de grond, zodat het niet verdampt. Natanzon: ‘Dat is eigenlijk een heel bijzonder verhaal. Een boer in de Negev-woestijn zag een lek in een pijp. Daar groeide een beetje onkruid. Maar hij zag geen probleem, maar hij zag de oplossing.’ Druppelirrigatie heeft gezorgd voor de eerste grote innovatiegolf in Israël. Die innovatie is nog steeds niet klaar. Natanzon vertelt over de nieuwste Israëlische innovatie: druppelirrigatie voor het verbouwen van rijst. ‘In plaats van het onder water te zetten, voeg je heel gericht water toe.’ Hij vervolgt, over water: ‘Israël heeft het grootste netwerk van waterrecyclinginstallaties ter wereld. We hadden altijd tekort, maar nu kunnen we water exporteren naar onze buurlanden.’

Israël heeft niet alleen het eigen probleem opgelost door de bevolking een stabiele en veilige voorziening te garanderen, maar kan ook buurlanden helpen met technologie en bevoorrading. Zo is Israël een belangrijke internationale distributeur van watertechnologie geworden. De waarde van de technologie die Israëlische bedrijven per jaar exporteren loopt in de miljarden euro’s. Deze technologie heeft een grote rol gespeeld bij het garanderen van toegang tot schoon water voor ontwikkelingslanden.

Slimme landbouw

In Nederland speelt de discussie rondom duurzame landbouw sterk, zeker vanwege restricties met betrekking tot stikstof en PFAS, maar ook vanwege politieke druk om meer aan kringlooplandbouw te doen. De gebruikelijke landbouwmethoden leiden tot bodemdegradatie, problemen met irrigatie, afval en verontreinigende stoffen in de grond. Deze kunnen deels worden gecompenseerd door technologie.

Slimme landbouw, ook wel precisielandbouw genoemd, pakt problemen aan zoals het gebruik van pesticiden (die grote gezondheidsrisico's met zich meebrengen en schadelijk zijn voor het milieu) en waterschaarste. Met behulp van geavanceerde technologieën voor het verzamelen van gegevenspunten via satellieten, drones of sensoren, zorgt slimme landbouw ervoor dat de input (meststoffen, water) wordt verlaagd, terwijl de productiviteit wordt verhoogd en de schade aan het milieu wordt geminimaliseerd. Natanzon: ‘De synergie van de innovaties is typisch Israëlisch. Ik leef in een heel divers land, hoe meer connecties, hoe meer ideeën er ontstaan. We zijn best een klein land, daarom leren we sneller in interdisciplinaire groepen. Plus het zit in onze cultuur. We bevragen elkaar en delen graag onze kennis.’

Divers energiebeleid

In Israël spelen geopolitieke belangen bij het maken van een energiestrategie. Gedurende de geschiedenis van Israël was het veiligstellen van de energievoorziening een grote zorg van Israëlische beleidsmakers. Jarenlang was er een tekort omdat er geen enkele natuurlijke hulpbron was gevonden. Olierijke buren, die veelal vijandig stonden tegenover Israël, wilden de olie niet verkopen. Natanzon: ‘Als ergens tekort aan is, moet je wel op zoek naar innovatieve oplossingen. De beste manier om een Israëliër te motiveren is door te zeggen dat iets niet kan.’ Pas sinds kort zijn er enorme gasvelden ontdekt, die de positie van Israël minder kwetsbaar maakt. Natanzon: ‘We hebben geluk dat gas pas heel laat kwam, zo weten we hoe we zonder moeten.’ Er wordt zodoende al jaren een divers energiebeleid gevoerd. De cleantech sector speelt hier handig op in.

Gilon: ‘Er zijn in totaal meer dan een miljoen zonneboilers geïnstalleerd, omdat dit verplicht werd. Israël is een van de wereldleiders in het gebruik van thermische zonne-energie per hoofd van de bevolking. Ongeveer 90 procent van alle huizen in Israël heeft zo’n zonneboiler en dat scheelt een hoop olie, aangezien de zon 300 dagen per jaar schijnt.’

Het Israëlische Brightsource Energy haalde 805 miljard euro op om onderzoek te doen naar hoe je thermische energie opvangt en gebruikt. Een andere Israëlische gigant is SolarEdge, die een innovatieve omvormer heeft ontwikkeld. Recentelijk zijn twee enorme offshore gasvelden gevonden, waardoor deze ontwikkelingen minder hard gaan.

Israëls achilleshiel

Als het allemaal zo goed gaat in Israël, waarom wordt dit land dan niet aangehaald als mondiaal voorbeeld? Een specifiek gebied schaadt de opmerkelijke vooruitgang die Israël heeft geboekt op het gebied van groene technologie: afvalbeheer. Terwijl Israël de wereldleider is op het gebied van watertechnologie, blijft het achter als het gaat om het weggooien van afval. Het ministerie van Milieubescherming geeft toe dat slechts 25 procent van het afval van het land wordt gerecycled, waardoor het bijna onder het OESO-gemiddelde komt. Het resterende afval komt terecht op stortplaatsen. Daar komen methaangassen en gifstoffen vrij in de open lucht. Niet alleen op de stortplaatsen vormt afval een probleem: op stranden, in parken en in de binnenstad valt het op dat er overal afval rondslingert. Natanzon: ‘We hebben nog geen grote out of the box innovation op dit gebied ontwikkeld. Het systeem van afvalverwerking is op dit moment niet efficiënt genoeg.’

Israël en Nederland zijn, hoe verschillend ook, landen die van elkaar kunnen leren, zeker op het gebied van duurzaamheid. Spieken bij onze verre oosterburen mag, zodat je geïnspireerd raakt.

MEER LEZEN

• Hummelen, J, Duurzaamheid in Afrika. 18 april 2018, online op DuurzameStudent.nl