EUGEO 2019: Pecha Kucha en fietsen in Berlijn

Meestal reis ik naar het oosten van Europa, maar de komende dagen ben ik in Galway, Ierland, helemaal in het westen van de EU. Samen met zo’n vijfhonderd andere geografen, uit 37 landen, bij het EUGEO-congres.  Daar heeft u nog nooit van gehoord? Daarom ga ik er over schrijven.

Dag drie

De dag begon goed met een druk bezette sessie over Brexit, populisme, grenzen en de Europese verkiezingen. Hongaarse collega’s maakten duidelijk dat de zuidgrens van Hongarije een dankbare ‘bron’ is geworden voor de anti-migratiepolitiek van Orbán. Virginie Mamadouh (Universiteit van Amsterdam) liet in haar boeiende betoog (met geweldige illustraties) duidelijk zien dat populistische partijen in Europa steeds minder streven naar een vertrek uit de EU, maar nu inzetten op een hervorming van de EU: ‘voor een Europa van de naties’ is bijvoorbeeld de leus van Marine Le Pen. Anti-immigratie, verdediging van de Christelijke waarden, daarvoor krijg je veel handen op elkaar. Maar het is nog maar de vraag of de populisten er in slagen om een grote, samenhangende partij in het Europese Parlement te vormen, want de verschillen zijn groot. De verkiezingen over twee weken blijven vooral nationale verkiezingen, waar nationale gevoelens (over de eigen elite) domineren. Interessant is een pan-Europese partijen zoals Volt, die veel aanhang heeft bij de ‘Erasmusgeneratie’ van jongeren die pro-Europees zijn.

Nu we het toch over populisme hebben: Thierry Baudet had vandaag volop bewijs kunnen vinden dat wetenschappers vooral een linkse agenda hebben. Om misverstanden te voorkomen: ik deel die opvatting niet, maar vandaag kreeg het neo-liberalisme er wel behoorlijk van langs. Een Sloveen had zich ingezet voor een nieuwe marxistische partij, maar omdat de partij vooral een grassroots beweging wilde zijn zonder hiërarchie waren ze niet zo succesvol omdat maar weinig stemmers er een gezicht bij konden vinden.

In een sessie met de megatitel ‘Beyond the Ivory Tower: bringing researchers, activists and community together in adressing complex sustainable challenges’ ging het vooral als activisme, want een fatsoenlijke wetenschapper verlaat zijn ivoren toren en gaat in modder staan. Ik was naar deze bijeenkomst gegaan omdat er twaalf Pecha Kucha presentaties zouden worden gehouden. Wij gebruiken zo’n vorm ook bij een eerstejaarscursus, maar geven een uitgebreide instructie, want anders gaat het fout. En dat gebeurde ook in de helft van de gevallen. Een Pecha Kucha bestaat uit twintig powerpointdia’s die twintig seconden in beeld blijven en die elkaar automatisch opvolgen (in Galway was om onduidelijke redenen gekozen voor vijftien dia’s). Het verhaal moet centraal staan en elke dia bevat slechts één beeld of maar weinig tekst. Het dwingt de spreker een goed gestructureerd verhaal te maken. Vergelijk het met een TedTalk. Een jonge Duitser deed het perfect. Hij maakte duidelijk dat hij een matige wetenschapper is, maar een hele goede activist. Hij wil het fietsen in Berlijn bevorderen en parkeerplaatsen langs de weg vervangen door fietsstroken, met als actiepunt de Tempelhofer Damm. Bewoners en winkels zagen niets in het plan. Maar gelukkig heeft hij twee zielen in zijn borst. De wetenschapper nam een hele stapel wetenschappelijk studies me om ze duidelijk te maken dat ze niets te vrezen hadden. Maar de abstracte theorieën konden niet overtuigen. Maar toen de activist in hem de dialoog aanging en de straat en hun belangen centraal stelde kwam succes, ook al had hij in de praktijk dezelfde argumenten vanuit de wetenschap gebruikt.

Maar helaas ging het dus bij veel andere presentaties mis: de powerpoint liep niet door, de spreker raakte in paniek, de dia’s waren overvol et cetera. Ik had ze kunnen gebruiken om volgend jaar aan de studenten te tonen hoe je het niet moet doen. Bij een presentatie over de rol van Twitter in het uitdragen van wetenschappelijk werk ging het wel goed, met als één van de conclusies dat je bij zo’n missie wel selfies moet plaatsen (de redenering kon ik niet volgen). Dus eindigde de (jonge) spreker met het maken van een selfie met ons op de achtergrond. Hij was erg tevreden met zijn actie en was de rest van de sessie aan het twitteren over zijn succes (denk ik) samen met zijn twee vriendjes. Geen belangstelling meer voor de andere presentaties. Terug in hun eigen ivoren toren en erg vervelend. Je zou er activist van worden. En toch was het weer een boeiende dag.