Al meer dan 50 jaar gaan aardwetenschapstudenten van de VU naar het binnenland van Spanje om daar rond Fuente-Alamo en Jumilla hun eerstejaars veldwerk uit te voeren. Niet meer op ezels zoals in het Spanje van Franco. Ik kom er sinds 1996 vrijwel elke maand juni. Zo weinig als een zaterdagavond buiten eten op het dorpsplein is veranderd, zo veel is het zuidoosten van Spanje veranderd.

In november presenteerde de Engelse onderwijsgeograaf Liz Taylor in Tilburg vier kernconcepten waarmee aardrijkskundeleraren de leerstof kunnen structureren. Het gaat om vier basisideeën waarmee geografen specifieke vragen stellen over de wereld en zich van andere vakdisciplines onderscheiden. Ze helpen om in de les de juiste geografische vragen te stellen en heldere antwoorden te vinden.

De spectaculaire ontwikkeling van de Spaanse economie vanaf de jaren 80 leunde zwaar op de bouw- en toeristensector. De wereldwijde financiële crisis heeft Spanje ongenadig hard getroffen. Het land zit met ruim een miljoen leegstaande woningen, vooral langs de kust, en een landelijke werkeloosheid van 21,3 procent. Het economisch roer moet om.

Valencia-stad realiseerde hypermoderne ontwikkelingsprojecten. Maar de regio Valencia tekent voor een belangrijke planologische innovatie. Het ‘Valenciaans model’ brengt vaart in de ontwikkeling van bedrijventerreinen en woningbouwlocaties, en voorkomt dat overheden opdraaien voor investeringen in publieke voorzieningen, en alleen grondeigenaren daarvan profiteren.

De kernconcepten die Liz Taylor schetst in deze Geografie bieden allerlei aanknopingspunten voor het Nederlandse aardrijkskundeonderwijs. Ze stellen docenten in staat om meer dan nu regisseur van het eigen onderwijs te worden en stimuleren het geografisch denken.

Lang was Spanje een autoritaire staat waar andere landen in het openbaar liever niet mee te maken hadden. Met de toetreding tot de EG in 1986 kwam daar een eind aan en Spanje ontwikkelde zich tot een gewichtig lid van de EU. De crisis van de afgelopen jaren doet het eerdere succesverhaal echter verbleken.

Achter de façade van een schijnbaar ingeslapen landbouwgemeenschap blijkt de Noord-Spaanse Rioja Alavesa een paradijs voor de breed geïnteresseerde geograaf. Zeker als hij van een goed glas wijn houdt.

Wie over de Plazuela de la Puente in Madrid loopt, treft daar vaak groepjes migranten aan. Ze hopen op een klus van aannemers die hier voordelige arbeidskrachten komen ronselen. De meesten zijn in 2000-2007 gearriveerd. Arbeiders waren toen niet aan te slepen en veel migranten waren vóór hun komst al zeker van werk. Nu zit een groot deel al maanden zonder.