Leren denken in toekomstscenario’s
Introductie
Waar en hoe wonen, werken en recreëren we in de toekomst? Hoe wekken we energie op, hoe verplaatsen we ons? Om nu de juiste beslissingen te kunnen nemen, is het belangrijk ver vooruit te kijken. Aardrijkskunde biedt kansen om te leren denken in uiteenlopende toekomstscenario’s en vervolgens af te wegen welke toekomst voor wie wel en voor wie niet gewenst is. Het gaat vaak om controversiële onderwerpen zoals klimaat en migratie, waarover leerlingen leren en daarbij is inzicht in standpunten, onderbouwing en achterliggende waarden van belang.
In de klas
De toekomstige generatie beslissers zitten nu in de klas. Bij aardrijkskunde is langetermijndenken belangrijk.
• Lessenserie toekomstdenken
Doelgroep: vo
Deze lessenserie is ontwikkeld om (ingesleten) beelden van de toekomst op te rekken en te laten zien dat er meerdere toekomsten mogelijk zijn. Leerlingen ontdekken hoe mensen in de loop der tijd anders zijn gaan denken over wat belangrijk is en wat ze als wenselijke toekomst zagen. Hiermee doorbreek je het idee dat dingen nu eenmaal gaan zoals ze gaan, en dat de huidige situatie vanzelfsprekend is. Burgers hebben bijvoorbeeld invloed gehad op de ruimtelijke ontwikkeling: als stemmer of door te protesteren.
• Denken in scenario’s
Doelgroep: bovenbouw po
Laat op het bord de kop van dit krantenartikel zien:
‘Tegen 2040 is een kwart van de Nederlanders 65 jaar of ouder’
Aan de hand van deze kop praat je met je leerlingen over trends als vergrijzing, wonen, voorzieningen, zorg en technologie. Je vraagt de klas welke veranderingen er zullen plaatsvinden als dit gebeurt. Vervolgens gaan leerlingen in groepjes van vier een toekomstverhaal uitwerken. Iedere leerling bestudeert met bronnen (krantenartikelen, kaarten) een van de volgende toekomstbeelden.
- Het blijft vooral hetzelfde, misschien kleine veranderingen.
- Een rampzalig toekomstbeeld.
- Een toekomstbeeld met veel technologie.
- Een meer duurzaam toekomstbeeld.
Vervolgens wisselen leerlingen in het groepje hun toekomstbeeld uit en besluiten ze samen in welke toekomst ze het liefst willen leven en waarom.
Bron: Roberts, M. (2023). Geography Through Enquiry. Geographical Association.
Links over leren denken in toekomstscenario’s
• Verbeelding in toekomstgericht aardrijkskundeonderwijs
Artikel over toekomstgericht aardrijkskundeonderwijs, met een handreiking voor de toepassing van toekomstverbeelding in het Geo Future School-onderwijs.
• Prikkelende scenario’s
Bij de wedstrijd Atlas van de Toekomst dachten leerlingen na over vragen als: waar wonen de mensen in 2040? Hoe richten we steden in en hoe houden we rekening met klimaatverandering? Ze brachten aan de hand van vier toekomstscenario’s hun Nederland van 2040 in kaart, met tekeningen van de veranderingen in de eigen leefomgeving.
• Toekomstdenken in het aardrijkskundeonderwijs
Artikel over hoe je bij aardrijkskunde jongeren over ‘toekomsten’ kunt laten nadenken.