Brainport Eindhoven: Van achtergestelde regio naar kennishub van Nederland

3 oktober 2018
Auteurs:
Hendrik Nijenhuis
Eindhoven
Kennis
FOTO: FACEMEPLS/FLICKR

Brainport Eindhoven geldt als kennishub van Nederland en een van de slimste regio’s ter wereld. Een unieke prestatie als je bedenkt dat Philips in de jaren negentig meer dan de helft van zijn personeel in de regio afstootte. Hoe heeft de regio dit voor elkaar gekregen en wat kunnen anderen hiervan leren?

 

Van prioriteitsregio naar economisch kerngebied van Nederland

Brainport Eindhoven is in 2011 door het Intelligent Community Forum (ICF) verkozen tot slimste gemeenschap ter wereld. Verder bevatte de regio volgens de OESO in 2013 het hoogste aandeel patenten per 10.000 inwoners. Ook is Brainport Eindhoven sinds kort, net als Schiphol en de haven van Rotterdam door het Rijk aangewezen als één van de drie economische kerngebieden van Nederland.

BRON: ARCHIEF.BRAINPORT.NL

Met dit in het achterhoofd kun je je moeilijk voorstellen dat de regio meer dan twintig jaar geleden in een economische crisis zat. Deze slechte economische situatie was onder andere het gevolg van een reorganisatieslag van Philips, de verhuizing van het hoofdkantoor van Philips naar Amsterdam en het failliet gaan van truckproducent DAF. Het resultaat: vele faillissementen en een platliggende bedrijfsketen van honderden middel- en kleinbedrijven. Ongeveer 25 procent van alle industriële banen stond op de tocht, met als gevolg dat duizenden mensen op straat kwamen te staan.

Zuidoost-Noord-Brabant, het voormalige Brainport Eindhoven, zou over tien jaar niet meer over een industrie beschikken wanneer geen stappen zouden worden genomen. De Europese Commissie had Zuidoost-Noord-Brabant zelfs vanwege haar zorgwekkende situatie als prioriteitsregio benoemd. Erg bijzonder als je nagaat dat deze regio momenteel zo goed presteert op het gebied van economie en innovatie. Hoe wist Zuidoost-Noord-Brabant dit voor elkaar te boksen? 

Goud in handen met Philips

Net als bij de economische neergang van de regio gaat het ook bij haar succesvolle transformatie niet om één verklarende factor. De aanwezigheid van Philips, de financiële impulsen van het Rijk, de Europese Commissie en bedrijven, en het DNA van de regio om samen te werken hebben een belangrijke rol gespeeld bij de evolutie van een prioriteitsregio naar economisch kerngebied van Nederland.

De ‘gloeilampenfabriek uit het zuiden des lands’ verhuisde in 1998 haar hoofdkantoor naar Amsterdam met alle gevolgen van dien. Het bedrijf besloot de afdelingen Philips Lighting en Philips Research in Eindhoven te laten en te concentreren op het Natuurkundig Laboratorium (NatLab). Deze afdelingen hielden zich bezig met hoogwaardige technologisch onderzoek en ontwikkeling (R&D).

Door de open structuur van het terrein konden de verschillende onderzoeksafdelingen gemakkelijker met elkaar communiceren en ideeën uitwisselen. Het delen van kennis en het wederzijds inspireren van de onderzoekers gaf de innovatieve kracht van Philips een duw in de goede richting. Hierdoor zijn onder andere evolutionaire innovaties op het gebied van datacompressie, echografie en lithografie voortgekomen. Zo is ook een zogeheten ‘waferstepper’ ontwikkeld, waarmee de basis voor ASML werd gelegd. Een grote doorbraak: met deze technologisch geavanceerde machines konden namelijk chips gefabriceerd worden.

Het delen van kennis en het wederzijds inspireren van de onderzoekers gaf de innovatieve kracht van Philips een duw in de goede richting

Met deze en vele andere nieuwe technologieën en de open structuur van haar innovatieve centrum droeg Philips bij aan het ontstaan van een aanzienlijke spin-off aan bedrijven in de regio, waar de oprichting van ASML en Keytec belangrijke voorbeelden van zijn. Het ontstaan van dit soort succesvolle technologische bedrijven en de vele baanbrekende innovaties van Philips zorgden ervoor dat haar reorganisatieslag en het vertrek van het hoofdkantoor niet tot de gevreesde catastrofe leidde.

Grootste campus van Nederland

In 2003 besloot Philips ook andere bedrijven toe te laten tot haar terrein. Vanaf dit moment veranderde de naam van het NatLab in High Tech Campus Eindhoven (HTCE). Het openstellen van het innovatieve centrum zorgde voor veel nieuwe bedrijven van buitenaf. Momenteel zitten er meer dan 135 bedrijven en instituten en werken er zo’n 10.000 onderzoekers, ontwikkelaars en ondernemers. Er wordt hard gewerkt aan nieuwe technologieën op het gebied van hightech systemen, nanotechnologie en life science. Met succes! Uit een rapport van Buck Consultants International (BCI) dat in juni verscheen, blijkt namelijk dat de High Tech Campus Eindhoven qua aantal arbeidsplaatsen de grootste campus van Nederland is.

Samenwerkingen zit in het DNA

Al met al kan Philips als één van de sleutelbedrijven gezien worden voor het herstel van de regio. Verder is er tussen enerzijds de Technische Universiteit Eindhoven en andere kennisinstellingen in de regio en anderzijds Philips – en haar nazaten – altijd een hechte samenwerking geweest. Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het feit dat samenwerking diep in de regio is ingeworteld. Ook stelt Brainport Eindhoven dat ‘samenwerking’ een belangrijke kracht is geweest voor zowel de succesvolle investeringen als de economische groei in de regio. Op een of andere manier blijkt ‘samenwerken’ van oudsher in de cultuur van de regio te zijn verweven.

FOTO: PHILIPS COMMUNICATIONS/FLICKR
Philips Innovation Experience

Volgens Frans van der Zee van TNO is de regionale traditie om samen te werken lang geleden ontstaan. Ondernemers als de gebroeders Philips (Philips, opgericht in 1891), van Doorn (DAF, opgericht in 1928), van Thiel (grondlegger van de metaalindustrie in de regio) en van den Elsen (oprichter van Rabobank) hebben samen een goede basis ontwikkeld voor een sterke industrie, aldus Frans van der Zee.

Brainport Eindhoven

Door de toenmalige burgemeester van Eindhoven, Dhr. Welschen is tijdens de crisisperiode gezocht naar hulp vanuit het bedrijfsleven en kennisinstellingen in het gebied. Deze noodkreet leidde tot een nauwe samenwerking tussen bedrijven, onderzoeksinstituten en 21 gemeenten, ook wel: een triple helix-samenwerking. Uit deze samenwerking is het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven ontstaan, nu beter bekend als Brainport Eindhoven. Het samenwerkingsverband heeft op verschillende manieren haar steentje bijgedragen aan de wederopbouw van de regio. Onder andere heeft dit samenwerkingsverband destijds een speciaal regiofonds opgezet om de economische structuur van de regio te versterken. Dit regiofonds is met name ingezet als financiële ondersteuning van de financiële impulsen die vanuit de Europese Commissie en het Rijk zijn uitgekeerd.

Ook heeft het koppelen van kennis en kunde van de verschillende organisaties ervoor gezorgd dat nieuwe technologieën – en vernieuwende ideeën – sneller, succesvoller en met minder risico naar de markt konden worden gebracht. Daarnaast heeft de intensieve triple helix-samenwerking geresulteerd in een goede afstemming tussen het beleid, de wensen vanuit het bedrijfsleven en de academische wereld.

Zal de toekomst van de slimme Brabantse regio er ook zo rooskleurig uitzien? De positieve ontwikkelingen in het laatste decennium zijn natuurlijk geen garantie voor de toekomst. Toch ziet het er naar uit dat Brainport Eindhoven haar sterke positie zal behouden. De Eindhovense multinationals ASML en Philips staan namelijk bovenaan in de nationale R&D ranking 2018 van het Technisch Weekblad en daarnaast stegen de R&D investeringen van ASML het afgelopen jaar met maar liefst 105,7 miljoen euro. Bovendien gaan Philips, ASML met andere partijen in de regio aan de slag om startende bedrijven een flinke duw in de rug te geven. Ook het kabinet heeft alle vertrouwen in de toekomst van Brainport Eindhoven en reserveert 130 miljoen voor het versterken van de internationale concurrentiepositie van deze kennishub. En terecht, want Brainport Eindhoven is een regio met potentie!

 

BRONNEN

Pagina afdrukken

Gerelateerde artikelen

Brabantse G5 heft Eindhoven op het schild

Marloes Kollaard Ben de Pater

Het wordt spannend voor steden die meedingen naar de titel Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Op 30 november maakte de jury de shortlist bekend, in september volgt haar definitieve keuze. Eindhoven doet mee namens BrabantStad – die samenwerking is op zich al winst.
cultuur
Eindhoven

Eindhoven - een complete stad

Mayke van Dinter

Hoe heeft Eindhoven de afgelopen jaren ondanks de crisis kunnen veranderen van een grijze company town in een stad waar ‘het’ gebeurt? Dat verhaal begint bij een peertje. En dat werd niet voor niets juist hier gemaakt.
Eindhoven

Bijzondere buren: kwetsbare bewoners in de wijk

Daniëlle Bouwmans

Enkele decennia geleden woonden kwetsbare bewoners met psychische problemen of een verstandelijke beperking in zorginstellingen in de bossen of aan de rand van de stad. Als gevolg van de vermaatschappelijking van de zorg zien we dit veranderen: kwetsbare bewoners wonen nu steeds vaker zelfstandig in een ‘gewone’ woning, in een ‘gewone’ wijk, met ‘gewone’ buren. Hoe reageren buurtbewoners op deze nieuwe buren en wat betekent de instroom van kwetsbare bewoners in de buurt voor hun woongenot?
Eindhoven