China’s groene groei?

4 februari 2020

Auteurs:

Kamiel Ogink

China

duurzaamheid

China

Kennis

BEELD: ERIN DUNN

Het BBP van China is sinds 1990 verdertigvoudigd. Dat ging ten koste van het milieu. Maar volgens president Xi Jinping kunnen economische groei en duurzaamheid wel degelijk samengaan. China wil zelfs wereldleider worden wat betreft milieubeheer en duurzaamheid. Hoe realistisch is dit streven?

Chinese Droom

De Chinese economie is enorm gegroeid. Sinds de jaren ’80 leven naar schatting van de Wereldbank ruim 850 miljoen Chinezen niet langer in armoede. Als gevolg daarvan is de levensverwachting bijna verdubbeld in vergelijking met de jaren ’60. Op het wereldtoneel heeft China ook grote sprongen gemaakt en is sinds 2011 de tweede economie ter wereld, na de VS. Groei, ontwikkeling en ambitie zijn de sleutelwoorden met als sprekend voorbeeld de Chinese Droom (zie kader). Deze bundeling van moreel en idealen is sinds Xi Jinpings aantreden tot president in 2012 een prominent uithangbord geworden van China’s politieke ideologie. De meest concrete doelstelling uit de Chinese Droom is het zijn van een volledig ontwikkelde natie (en daarmee tot de centrumlanden te behoren) in 2049, 100 jaar na de oprichting van Volksrepubliek China. Maar hiermee lijkt nog geen halt te komen aan China’s economische ontwikkelingen.

BRON: WORLD BANK

Forse toename in BBP 1 in de afgelopen decennia

Chinese Droom

In 2013 riep de Chinese president jongeren op om te durven dromen en volhardend te werken om deze dromen te verwerkelijken en bij te dragen aan de heropleving van de natie. Hij verzocht alle lagen van de overheid om mogelijkheden tot carrièreontwikkeling te stimuleren. Veel Chinezen interpreteren dit als het waarmaken van hun eigen dromen, al doelt de Chinese Droom meer op het algemene belang. De Chinese overheid streeft daarom naar het verbinden van deze individuele dromen met het landelijke belang.

Groei in de praktijk

Dát China zich economisch zal blijven ontwikkelen is duidelijk, maar de vraag is hoé de Chinese regering deze groei wil realiseren. Hiervoor kijken we naar twee factoren: productie en investeringen.

Productie

China is vandaag de dag een van de grootste goederenproducenten- en exporteurs ter wereld. Naast staal en kleding zorgt China ook voor een groot deel van de mondiale voedselverwerking en de productie van cement, machines, elektronica, voertuigen en consumptiegoederen. Niet alles hiervan gaat echter naar het buitenland. Sinds het overgrote deel van de Chinese bevolking niet meer in armoede leeft is de binnenlandse consumptie van luxeproducten sterk toegenomen. Sterker nog, China heeft enkele van de grootste winkelcentra ter wereld.

De Chinese economie groeit door deze productiesectoren, maar de groei neemt af. Het land kampt met stijgende lonen, vergrijzing, afname van de beroepsbevolking, ongelijkheid in welvaart en een enorme milieuproblematiek. Tevens is er sterke concurrentie van opkomende economieën en centrumlanden.

De Chinese overheid wil afstand nemen van het huidige economische model. Fast growth at any cost moet plaatsmaken voor smart economic growth waarbij de afhankelijkheid van energie-intensieve en vervuilende industrieën afneemt en meer nadruk komt te liggen op hightech en groene energie. Hiermee hoopt China zijn economische groei op een gebalanceerde manier voort te kunnen zetten.

Made in China 2025

Om tegen de eerdergenoemde problematiek op te kunnen boksen is onder andere het Made in China 2025 plan in het leven geroepen. Met deze strategie wil de Chinese regering af van het imago van fabriek van de wereld, waarbij goedkope productie en lage kwaliteitsproducten centraal stonden. Deze moeten plaats maken voor hoogwaardigere producten en diensten zoals hightech, farmacie, auto’s, vliegtuigen, IT en robots.

Investeringen

China investeert steeds meer in het buitenland. Vanuit het overheidsbeleid go global worden bedrijven gestimuleerd Chinese invloeden in het buitenland te vergroten en wereldspelers te worden. Hele productieketens worden naar lagelonenlanden verplaatst aangezien de lonen in China fors zijn gestegen. Daarnaast hoopt de Chinese overheid in het buitenland grondstoffen als olie en metalen te vinden die nodig zijn om China’s groei in stand te houden. Naast de energiesector investeert China ook in grote infrastructuurprojecten, onder andere in Afrika, Zuid-Amerika en Europa. Een sprekend voorbeeld hiervan is het Belt and Road Initiative (kader), waarmee China’s handelsnetwerk kan worden uitgebreid.

Routes van de Belt and Road Initiative

Belt and Road Initiative

Een ontwikkelingsstrategie van de Chinese overheid, bekend als de Nieuwe Zijderoute, richt zich op de verbindingen tussen Azië, Europa en Afrika. Deze bestaat uit een landroute door middel van wegen, spoornetwerken en een zeeroute. Met 68 betrokken landen vormt de Nieuwe Zijderoute het grootste infrastructuurproject in de geschiedenis.

Duurzame toekomst

Helaas kent de groeiende economie van China ook een negatieve kant: veel schade aan het milieu en uitputting van grondstoffen. Om dit te veranderen spreekt Xi Jinping nu over een toekomst die harmonie tussen mens en natuur verzekert door simpel, moderate, green, and low-carbon ways of life te stimuleren.

Stimulatie van groene technologie en reductie van overconsumptie moeten helpen China’s droom te verwezenlijken. Verduurzaming is noodzaak. In het 12e en 13e vijfjarenplan heeft China concrete plannen opgesteld om uitstoot en vervuiling te reduceren. Grote investeringen in wind-, water- en zonne-energie zorgden er al voor dat al ruim 10 procent van alle energie uit hernieuwbare bronnen komt. Er zijn richtlijnen opgesteld voor herbebossing en natuurherstel. Daarnaast moeten plannen als The National Green Building Action Plan ervoor zorgen dat 30 procent van alle nieuwbouw uit groene gebouwen bestaat, waarbij zoveel mogelijk energie, land, water en grondstoffen worden bespaard tijdens de levensduur van de bebouwing.

Kolenmijn maakt plaats voor zonne-energie

Een oude kolenmijn maakt plaats voor een drijvend zonnepanelenpark. Met een opbrengst van 40 megawatt kan het park 15.000 huizen een jaar lang van stroom voorzien en is China de grootste opwekker van zonne-energie ter wereld. Dit project is onderdeel van China’s strategie om miljarden te investeren in hernieuwbare energiebronnen.

Groen China?

Vanuit de Chinese Droom streeft China dus naar een welvarende én duurzamere toekomst. President Xi Jinping denkt dat deze dingen hand in hand kunnen gaan en de politiek stelt zich hier ook op in. Investeringen in hernieuwbare energie moeten zorgen voor de instandhouding van economische groei terwijl de milieudruk afneemt. De noodzaak tot verduurzaming is erkend, de motivatie is er en de nodige middelen lijken beschikbaar te zijn. In theorie zou China dus de groene wereldleider kunnen worden.

Toch is de vraag of China deze ambitie wel echt in de praktijk kan brengen. Zo stelt Leon Klomp, docent Political Geography aan de Universiteit van Utrecht: ‘De wilskracht is er, maar de realisatie van doelstellingen als verduurzaming zal flink bemoeilijkt worden door regionale ongelijkheden. Zo kunnen modernere, welvarendere steden aan de oostkust prima een stap zetten richting verduurzaming, maar is dit een stuk minder realistisch voor het rurale westen van China. Deze regio bevindt zich nog grotendeels in de periferie en heeft zodoende met andere problematiek te maken dan de kustregio’s, waardoor waarschijnlijk strategische keuzes en oplossingen vooralsnog in het binnenland de boventoon zullen voeren.’

Het streven van China lijkt op de korte termijn te ambitieus. De potentie om de ambitieuzen plannen in de toekomst te behalen is er wel, maar China moet eerst zorgen dat het interne zaken op orde krijgt.

MEER LEZEN