René ten Bos (Hengelo, 1959) is filosoof en organisatiedeskundige. Hij is hoogleraar filosofie aan de Faculteit der Managementwetenschappen van de Radboud Universiteit Nijmegen. Daar geeft hij ook filosofie aan geografen, planologen en milieuwetenschappers. Sinds maart 2017 is hij voor twee jaar benoemd tot Denker des Vaderlands.
Als filosoof wil Ten Bos liever vragen opwerpen dan pasklare antwoorden geven. Hij stelt liever meningen ter discussie dan dat hij zelf meningen geeft. Hij houdt meer van meerduidigheid en dubbelzinnigheid dan van eenduidigheid. Meningen zonder problematische kanten zijn er volgens hem niet. Hij houdt van paradoxen, chaos en verwarring, maar vindt de zoektocht naar transparantie de rode draad in zijn werk. Zijn schrijf- en redeneertrant sluit daarbij aan: die is ook zoekend en dwalend, en kent (Jaap Tielbeke in De Groene Amsterdammer parafraserend) geen rechte lijnen, maar meanderende overpeinzingen en kronkelende paadjes die de lezer soms gedesoriënteerd achterlaten.
Ten Bos houdt zich behalve met managementvraagstukken ook bezig met voor geografen interessante thema’s. In 2014 verscheen zijn boek Water. Een geofilosofische geschiedenis en in 2017 Dwalen in het antropoceen. In 2008 schreef hij Het geniale dier. Een andere antropologie over het verschil tussen mensen en dier, onze verhouding tot dieren, dierenrechten en de gevolgen van het ingrijpen van de mens in de natuur. Het uitsterven van diersoorten, een van de symptomen van het antropoceen, sluit hierbij aan en gaat hem aan het hart. Na een jaar werken in een slachthuis werd hij overtuigd vegetariër en op zijn armen heeft hij de inmiddels uitgestorven Tasmaanse buidelwolf laten tatoeëren. Daarentegen loopt hij graag rond in cowboylaarzen van slangenleer.
‘De ontbindende stilte van het uitsterven’ in deze Geografie is een bewerking van de dieslezing die hij op 18 mei 2017 hield op de 94e verjaardag van de Radboud Universiteit. Zijn lezing was de aanloop naar de uitreiking van een eredoctoraat voor bioloog/etholoog/primatoloog Frans de Waal, door het Amerikaanse magazine Time in 2007 uitgeroepen tot een van de honderd invloedrijkste personen. Door zijn baanbrekende onderzoek vervaagde het verschil tussen mens en dier.
De zogenoemde ‘zesde extinctiegolf’ grijpt veel sneller om zich dan tot nog toe werd aangenomen, zo blijkt uit een artikel op 10 juli 2017 in het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift PNAS, Proceedings of the National Academy of Sciences. Drie biologen, onder wie Paul Ehrlich (bekend van The Population Bomb), analyseerden daarin de populatieontwikkeling tussen 1900 en 2015 van 27.600 gewervelde, op het land levende diersoorten, en in het bijzonder 177 zoogdieren. Van de gewervelden liepen bij 8851 soorten (32%) de aantallen en het leefgebied terug. Alle 177 zoogdiersoorten verloren meer dan 30% van hun leefgebied en ruim 40% zelfs meer dan 80%.
Henk Donkers