Naast Manhattan, Queens, Brooklyn en Staten Island is de Bronx een van de vijf boroughs van New York City. Wat in de jaren 50 nog werd ervaren als een prettige woonomgeving transformeerde in de jaren 60 en 70 in een getto. Anno 2010 is de wijk levendiger dan ooit, maar nog niet uit de problemen.
De stroom giftige rode modder van een aluminiumfabriek in Hongarije die zich over 40 km2 verspreidde en mogelijk de Donau zou vervuilen, blijkt toch niet zo giftig als de media direct meldden. Een echte milieuramp, maar dan sluipenderwijs, voltrok zich begin 20ste eeuw in Zuidoost-Brabant. De ‘stille dood’ werd een halt toegeroepen, bijzondere natuur kwam ervoor terug.
Beleidsmakers en projectontwikkelaars zien braakliggende terreinen en verlaten industriepanden vaak als nutteloos en een gemiste kans om geld te verdienen. De Cuvrybrache in Berlijn laat echter de sociaal-culturele waarde en potentie van deze ‘lege’ plekken zien. Burgers transformeren dit terrein aan de Spree in een vrijplaats voor divers tijdelijk gebruik.
Gevolg van ruimtelijke wanorde
In november werd België getroffen door de zwaarste overstromingen in 50 jaar. Politici, beheerders en milieuorganisaties steggelen over de oorzaken. Integraal waterbeheer is in Vlaanderen officieel beleid maar zit nog lang niet bij iedereen tussen de oren.
De Berg van Vuur, de Merapi, zaaide in november 2010 dood en verderf in de vruchtbare en dichtbevolkte regio rond Yogyakarta op Java. Van de 130 actieve vulkanen in Indonesië verkeerden er 20 in alarmfase 2 of hoger. De Merapi bereikte fase 4, twee andere zitten in alarmfase 3. Niet eerder waren zo veel vulkanen tegelijk onrustig. Tellen we daar de vele aardbevingen bij op, waaronder de rampzalige op Tweede Kerstdag 2004, dan is duidelijk dat de Indonesische eilandenboog een van de gevaarlijkste gebieden op aarde is.
Wie de landkaart van Nederland wel eens wat langer bestudeerd heeft, heeft zich misschien afgevraagd wat die vreemde vlek ten westen van het zeegat tussen Den Helder en Texel eigenlijk is. Het is een stukje aardkundig monument met een bijzonder verhaal.
Onze planeet komt aan; elke dag gemiddeld zo’n 0,16 gram per vierkante kilometer. Voor Nederland is dat al snel 7 kilo. Wereldwijd gaan de voorzichtigste schattingen uit van 30.000 ton per jaar. Die gewichtstoename komt vooral door microscopische stofdeeltjes uit de ruimte. Waar blijft al dat stof en wat kunnen we ermee?
In november 2008 werd de tijdelijke bescherming van duizenden Irakese asielzoekers in Nederland opgeheven. Zij moeten nu bewijzen dat ze persoonlijk gevaar lopen bij terugkeer. Lukt dat niet, dan kan geografische informatie een laatste strohalm bieden voor een verblijfsstatus.
Het Nederlandse aardrijkskundeonderwijs heeft een impuls gekregen met de nieuwe eindexamenprogramma’s, waaruit een duidelijk visie op het vak spreekt. Aan de andere kant heeft aardrijkskunde moeten inleveren: het is geen verplicht, maar een keuzevak geworden in de bovenbouw. Twee onderwijsgeografen uit Engeland en Duitsland vertellen over ontwikkelingen in hun land, die ook voor ons interessant kunnen zijn.
De ruimte is geen vaststaand gegeven, maar de uitkomst van maatschappelijke krachten, een sociale constructie. Zo kan de voor genomen sloop van een naoorlogse boerderij op het landgoed van Maxima en Willem-Alexander ineens uitgroeien tot een icoon van de arrogantie van het koninklijk huis. En komen de geplande luxe appartementen er (misschien) toch niet. Een interessant perspectief op ruimte, ook in het aardrijkskundeonderwijs.