geografie juni 2013

Kennis

Geografisch genootschap

Veertig jaar geleden, in 1973, plofte bij de toenmalige KNAG-leden een 170 pagina’s tellende aflevering van het Geografisch Tijdschrift in de bus. In dat dubbeldikke nummer boekstaaft Riemer Schrader nauwgezet de lotgevallen van het genootschap in de eerste honderd jaar van zijn bestaan. Of veel mensen het nummer helemaal hebben gelezen, valt te betwijfelen: het staat overvol met namen – het register vermeldt zo’n 650 personen – en feiten. Het perspectief is dat van de bestuurder. Dat verbaast niet, want Schrader was behalve aardrijkskundeleraar jarenlang KNAG-bestuurder.

KNAG

Kennis

Het KNAG is nu een snelstromende rivier

Oud-voorzitter van het KNAG en emeritus hoogleraar fysische geografie Joost Terwindt (her)las de jaarverslagen die de afgelopen veertig jaar zijn samengesteld door de secretarissen van het genootschap.

KNAG

Kennis

Dienstbare kaarten

Paul van den Brink is archivaris van het KNAG en schreef in 2011 de omvangrijke studie Dienstbare Kaarten, een cartografische geschiedenis van het KNAG en het Tijdschrift (1873-1966), waarvan hij enkele kaarten in deze Geografie toelicht: (1) Een spoor voor steenkool; (2) De Corantijn-expeditie; (3) ‘Onvruchtbare’ klei in Noord-Brabant; (4) Neerlands naam in de cartografie.

kaarten

cartografie

Opinie

‘Van de redactie’

Tot 1967 had het genootschap één tijdschrift. Daarna werd het beeld minder overzichtelijk. Het KNAG ging meerdere bladen uitgeven, die hun bestaan opmerkelijk genoeg elders begonnen.

KNAG

Kennis

Een kwart eeuw Nederlandse Geografische Studies

Behalve tijdschriften bracht het KNAG tussen 1985 en 2010 ook een reeks wetenschappelijke publicaties uit: de Nederlandse Geografische Studies. Daarvan verschenen er welgeteld 396.

KNAG

Kennis

Het aardrijkskundig genootschap als soort en ondersoort

Vanaf de Verlichting werden geleerde genootschappen gesticht en dat ging later nog veel harder door. Daaronder waren ook geografische genootschappen en één ervan was het KNAG. Ze veranderden onder invloed van de vorming van wetenschappelijke disciplines, de professionalisering in beroepen en nieuwe kansen voor kennispopularisering in een van media doordrenkte wereld.

KNAG

Opinie

EGEA: Europese Unie in het klein

Binnen het KNAG leidt de studentenafdeling een kwijnend bestaan. Maar daarbuiten floreren organisaties van geografiestudenten wel. Bijvoorbeeld EGEA, dat ook een lustrum te vieren heeft: deze werd in april 1988 officieel opgericht.

onderwijs

Europa

Opinie

Het KNAG-bureau

Van vraagbaak en ledenadministratie tot vertegenwoordiging en lobbywerk, van GeoWeek en Onderwijsdagen tot website, TESG en Geografie. Binnen het KNAG-bureau heeft ieder zo zijn werkveld, maar van hokjesgeest is geen sprake.

KNAG

Opinie

Geografie voor anderen

Geografen hebben de neiging het beeld, ‘geografie is topografie’, te willen corrigeren. Maar beter een vertekend beeld, dan helemaal geen. Bovendien: is dat beeld wel zo onjuist?

Opinie

Hedendaagse kaarten

De hedendaagse kartografie is veelal toepassingsgericht. Een goede kaart is een samenspel tussen inhoud en vorm. Studenten moeten daarom niet alleen worden getraind in het vervaardigen van kaarten, maar ook in het lezen ervan.

cartografie

kaartlezen

onderwijs

Opinie

Meer geografie voor een breed publiek graag

Als wetenschap voor het brede publiek heeft de geografie amper profiel, ondanks het machtige hulpmiddel van kaart en atlas. Geografen op universiteiten doen vooral fundamenteel en toegepast onderzoek. Is die onbekendheid in ruimere kring erg? Moet het anders?

media

Opinie

Geografie voor een miljoenenpubliek

In de jaren 90 was de Nederlands-Amerikaanse geograaf Harm de Blij Geography Editor bij twee nationale televisiezenders in de Verenigde Staten. Hoe hield hij het vol in shows waarin (bijna) alles draait om entertainment?

media

Opinie

Geloofsbelijdenis van een journalistiek geograaf

Behalve in het maatschappelijk debat kom je ook in kranten en populairwetenschappelijke tijdschriften weinig geografen tegen. Waarom doen geografen zo weinig aan de popularisering van hun vak? Henk Donkers, voormalig medewerker van NRC Handelsblad en ex-hoofdredacteur van Geografie, houdt zijn ervaringen tegen het licht en betoont zich een overtuigd journalistiek geograaf.

media

Opinie

Frankrijk: IJzersterke combinatie geografie en geschiedenis

Waarom kost het zo veel moeite om geografie op de agenda te houden? Kunnen we leren van Frankrijk? Een pleidooi van een ervaringsdeskundige voor macrogeografie op school.

Frankrijk

Opinie

Aardrijkskunde vecht voor positie

Schoolaardrijkskunde daalt – ook internationaal – in de pikorde, maar niet op al onze scholen. Aan de inhoud en didactiek wordt voortdurend gewerkt, tot grote tevredenheid van de docenten. Nu nog zorgen dat het kwartje ook valt in Den Haag.

onderwijs

Opinie

Beleidsadvies belangrijkste werk

Het ledenbestand van het KNAG (ongeveer drieduizend) telt een paar honderd ‘in de praktijk’ werkzame geografen. Ongeveer evenveel als er academisch geografen lid zijn, maar veel en veel minder dan het aantal docenten aardrijkskunde. Wie zijn en wat doen die praktijkgeografen? Bestaat er zoiets als praktijkgeografie? En wat doet het KNAG met en voor praktijkgeografen?

arbeidsmarkt

Opinie

Nieuwe kansen

Een kakofonie is het misschien net niet, maar wie geografen vraagt naar hun visie op de toekomst van hun vak krijgt zeer uiteenlopende antwoorden. Hierna volgen enkele bijdragen van degenen die we ernaar vroegen. Ter inleiding een poging tot plaatsbepaling van het KNAG tegenover deze uitbundige variatie.

Opinie

Een agenda voor de geografie

De sociale geografie heeft in ruim honderd jaar enorme veranderingen ondergaan, voor een deel omdat de maatschappij en haar gebruik van de ruimte sterk zijn veranderd, voor een deel omdat het wetenschappelijk denken zelf een evolutie heeft ondergaan. Wat zijn de vooruitzichten voor de toekomst?

Opinie

Haalt de fysische geografie 2035?

Over de inhoud en grenzen van de fysische geografie is altijd veel gedoe geweest. Maar heeft het vakgebied wel een eigen exclusief domein? Welbeschouwd kunnen we heel goed zonder het begrip fysische geografie. Een pleidooi om de oogkleppen af te doen en het schoolvak aardrijkskunde te splitsen.

fysische geografie

Opinie

Waarom weinig aardwetenschappers aardrijkskunde geven

Aardwetenschappers willen meer aandacht voor aardkunde in het voortgezet onderwijs, want dat bevordert het geo-ecologisch bewustzijn van onze toekomstige bestuurders. Er is geen schoolvak aardkunde, wel aardrijkskunde met ruimte voor fysische geografie. Fysisch geografen kunnen aardrijkskundeleraar worden, maar weinigen doen dat vanwege de sociaal-geografische inslag van het schoolvak. Mogelijk biedt het nieuwe bètavak NLT soelaas.

aardwetenschappen

fysische geografie

onderwijs

Opinie

Geo-ICT verspreidt zich razendsnel in wetenschap en samenleving

Er is wel eens opgemerkt dat geografische informatiesystemen de geografie een tweede jeugd hebben gegeven. Dat is niet overdreven: GIS heeft een grote betekenis voor het denken en doen van geografen, maar heeft ook veel potentie voor andere disciplines.

GIS

Opinie

Een digitaal feestje

Het KNAG bereikt dit jaar de eerbiedwaardige leeftijd van 140 jaar. Alle reden voor een feestje, gezien de spannende ontwikkelingen in de geografie. De echte cadeautjes worden pas over tien jaar uitgepakt, als de effecten van digitalisering op de geografie verder zijn uitgekristalliseerd.

Opinie

Geografie 2.0

De cultural turn in de academische geografie van de afgelopen tien jaar heeft de ogen geopend voor problemen in de alledaagse werkelijkheid. De nieuwe generatie onderzoekers, opgegroeid met mobiele telefoon, gps en social media, experimenteert probleemgericht en vakoverstijgend met bijvoorbeeld crowd research en analyse van data op internet.

Opinie

Van Atlas naar Hermes: Pleidooi voor een bevrijding van de cartografie

Hoe meer geografische volgsystemen we in het wereldwijde web laden om geografisch houvast te krijgen, des te minder controle we hebben over de eigen identiteit en koersbepaling. De cartografie, lange tijd vooral een geopolitiek instrument, dreigt nu in dienst te treden van een commercieel zoek- en beheersingssysteem, aldus Henk van Houtum. Hij pleit voor een creatieve, bewust subjectieve cartografie, die in plaats van een plattegrond zonder mensen juist de dynamiek van menselijke relaties en beleving verbeeldt.

cartografie

kaarten