Bauxietvorming in Suriname

Suriname was in de vijftiger jaren van de vorige eeuw één van ‘s werelds meest toonaangevende producenten van bauxiet. De bauxietindustrie is decennia lang de pijler van de Surinaamse economie geweest. Bauxiet is het voornaamste aluminiumerts ter wereld en ontstaat door verwering van verscheidene aluminiumrijke gesteenten, die ook wel het moedergesteente worden genoemd. Dewany Monsels, promovenda aan de Universiteit van Suriname, onderzocht verschillende aspecten van bauxietvorming op Tertiaire sedimenten en Proterozoïsche gesteenten in Suriname.

De Surinaamse bauxieten werden door verwering van verscheidene aluminiumrijke gesteenten, voornamelijk tijdens het Laat Krijt tot Vroeg Tertiair gevormd. Monsels onderzocht de Surinaamse bauxietafzettingen. Deze bauxietafzettingen worden van oudsher verdeeld in de plateau- of hooglandbauxieten en de kustvlakte- of laaglandbauxieten. De onderverdeling is voornamelijk gebaseerd op hun topografische en geografische positie. De eerste groep ligt op de relatief hoge plateaus in het binnenland van Suriname, terwijl de tweede groep in de laaglanden van de kustvlakte voorkomt, waar de afzettingen grotendeels bedolven zijn onder een pakket jongere sedimenten dat op sommige plaatsen zelfs 40 meter dik is.

Tijdens dit onderzoek werd duidelijk dat de geochemische en texturele variaties tussen de bauxietafzettingen voornamelijk beïnvloed worden door de aard van het moedergesteente waaruit de bauxieten ontstaan zijn. De kustvlaktebauxieten werden gevormd uit Cenozoïsche sedimenten, terwijl de relatief ijzerrijke plateaubauxieten ontstaan zijn uit Proterozoïsche kristallijne gesteenten die meer ijzerhoudende mineralen bevatten dan de sedimentaire moedergesteenten.

De meest toegankelijke bauxietafzettingen in de Surinaamse kustvlakte zijn inmiddels uitgemijnd, terwijl er nog aanzienlijke reserves zijn op de plateaus van het binnenland. De resterende Coermotibo-kustvlaktebauxietafzetting is vanwege het hoge zwavelgehalte (nog) niet geëxploiteerd. Deze plateau-bauxietafzettingen zijn, ondanks het vele exploratie-onderzoek dat in het verleden werd uitgevoerd, nog niet in productie gebracht vanwege onder andere hun afgelegen locatie en de aanwezigheid van beschermde diersoorten.

De individuele verschillen in concentraties en het gedrag van de spoorelementen in de bauxietafzettingen waren vooral bij de kustvlaktebauxieten heel prominent, vanwege de wisselingen in aard en herkomst van de sedimenten die soms een significante verzameling spoorelementrijke mineralen zoals zirkoon kunnen bevatten.

Dit onderzoek toont aan dat spoorelementdata belangrijke informatie geven over de ontstaansgeschiedenis van Surinaamse bauxieten, zowel voor het identificeren van moedergesteenten als voor het ontrafelen van de verweringsprocessen. Naast hun betekenis voor nieuwe inzichten in de bauxietgenese in Suriname kunnen spoorelementdata ook van grote waarde zijn voor efficiëntere exploratie- en exploitatiestrategieën in de toekomst.

Dewany Monsels is geboren in Suriname (1979) en vertrok na het behalen van haar BSc-titel aan de Anton de Universiteit van Suriname naar Nederland voor verdere studie. Haar masteropleiding (2007) en PhD onderzoek (2018) heeft ze aan de Universiteit Utrecht afgerond. Sinds 2008 is Monsels verbonden als docent aan de Faculteit der Technologische Wetenschappen van de Anton de Kom Universiteit van Suriname.
dewany.monsels@uvs.edu