Digitalisering KNAG-archief voltooid

21 november 2023
Auteurs:
redactie
De redactie van geografie.nl
KNAG
Nieuws
Kaart van Nieuw-Guinea met overzicht van alle expedities uit de jaren 1858-1928

Ontdek de rijke geschiedenis van het KNAG met de voltooide digitalisering van het archief. Dit bijzondere archief, dat bijna een eeuw aan ontdekkingsreizen en wetenschappelijk onderzoek beslaat, is nu volledig online toegankelijk. Van gedetailleerde expeditieverslagen tot kaarten en meteorologische waarnemingen, het KNAG-archief biedt een diepgaand inzicht in de wetenschappelijke ontwikkelingen van die tijd.

In dit lustrumjaar van het KNAG is hard gewerkt aan de conservering en digitalisering van het archief van het genootschap. Dit bijzondere archief van bijna 13 plankmeters lang bestrijkt de periode van de oprichting in 1873 tot 1967. Het bevat onder meer uitvoerige dossiers van de zestig expedities die de KNAG tot 1959 organiseerde, met tal van reisverslagen, opmetingen, kaarten en foto’s. Daarmee heeft het grote betekenis voor onderzoekers van buiten onze landsgrenzen, met name de voormalige koloniale gebieden van Nederland. Een eerste voorproefje hiervan kon al op 22 juni bij de ALV in Het Utrechts Archief worden getoond maar inmiddels zijn alle beschrijvingen uit de online-toegang op dit archief van hoogwaardige scans voorzien. Dit project werd uitgevoerd door Het Utrechts Archief, dat het archief van de KNAG beheert, met ondersteuning van Metamorfoze, het nationale programma voor het behoud van papieren erfgoed. De toegang met alle 62.000 scans zijn voor iedereen te raadplegen op de website van Het Utrechts Archief: 74 Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap 1873-1966 (Het Utrechts Archief ) - Het Utrechts Archief.

De rijkdom van een volwassen man bestaat uit vrouwen en varkens

De digitalisering van dit archief opent ook de deur naar het digitaal leesbaar maken van het gescande archief. Het Utrechts Archief experimenteert momenteel hiermee en gebruikt daarvoor het programma Transkribus. Een voorbeeld van wat die techniek de onderzoeker kan brengen is het verslag van de expeditie naar het Wisselmeren-gebied in Centraal Nieuw-Guinea uit december 1937-januari 1938 (inventarisnummer 150). Wie zelf even wil zoeken naar alle “varkens” in dit verslag, kan de getranscribeerde tekst vinden op https://transcripties.hualab.nl/NL-UtHUA_74.150-KNAG-expeditie-Nieuw-Guinea.pdf

Het verslag maakt deel uit van de stukken die vanaf 1935 werden verzameld ter voorbereiding van de grote KNAG-expeditie naar de Wisselmeren die op 1 juli 1939 van start ging onder leiding van C.C.F.M. Le Roux. Het verslag van deze acht maanden durende expeditie is niet in dit archief overgeleverd maar wel bekend uit een publicatie uit 1948. Wel bewaard zijn de uitgebreide fotoreportages en series met luchtfoto’s en alle opmetingen en meteorologische waarnemingen. Bijzonder is ook het album met panoramatekeningen die onderweg werden gemaakt. Zeer informatief is ook de map met alle krantenknipsels en verslaglegging na afloop, waaronder stukken en foto’s van de tentoonstelling over ‘De bergpapoea’s van Ned. centraal Nieuw-Guinea’ in het Rijksmuseum voor Volkenkunde in 1940.

Verslag van de expeditie naar het Merengebied in Centraal-Nieuw-Guinea door W.J. Cator en Ravenswaaij Claassen, december 1937-januari 1938
Voor de expeditie van Le Roux in 1939 werd van het Merengebied in Nieuw-Guinea ook een uitgebreide serie luchtfoto’s gemaakt
Een van de bergpanorama’s die tijdens de expeditie van Le Roux werden opgetekend, 1939
Na afloop van de expeditie werd in het Museum voor Land- en Volkenkunde in Rotterdam een tentoonstelling gehouden waar veel van de 2200 voorwerpen waren te zien die Le Roux uit Nieuw-Guinea had meegenomen. Deze voorwerpen had hij geschonken aan het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Rotterdam, waar hij conservator was. “Juist om de afzondering, waarin zij leven, is het verrassend hoe hoog de cultuur van deze steenen-tijdperkmenschen staat”, aldus de NRC bij de opening van de tentoonstelling in oktober 1940.