Het nauwkeurig voorspellen van klimaatveranderingen is cruciaal. Dit geldt vooral voor dichtbevolkte kustgebieden zoals de Mediterrane regio, waar flash floods steeds vaker voorkomen. Wetenschappers gebruiken kleine fossielen uit het Mioceen, een periode uit de geologische geschiedenis met vergelijkbare CO₂-niveaus als verwacht in 2100, om modellen te verbeteren en betere inzichten te krijgen.
De hoeveelheid CO₂ in de atmosfeer stijgt snel, met grote gevolgen voor ons klimaat. Vooral dichtbevolkte kustgebieden, zoals de Mediterrane regio, lopen steeds meer risico op overstromingen en extreem weer. Om deze veranderingen beter te kunnen voorspellen, kijken wetenschappers naar het Mioceen. Tijdens dit geologische tijdperk (zie kader) waren er CO₂-concentraties die ongeveer gelijk zijn aan voorspelde concentraties in 2100. Omdat er geen directe metingen uit die tijd zijn, gebruiken onderzoekers geologische gegevens, zogeheten proxies. Die zijn vaak afkomstig van fossielen van kleine organismen, zoals foraminiferen. Informatie die hierin schuilt helpt om computermodellen te verbeteren en zo nauwkeurigere klimaatvoorspellingen te maken. Fossielen uit het Mioceen zijn goed vindbaar op Malta, wat daardoor niet enkel voor vakantiegangers maar ook voor onderzoekers een waar paradijs is.
Het archief van Malta
De Maltese eilanden in het centrale deel van de Middellandse Zee zijn beroemd om hun rijke architectonische en historische erfgoed, kristalhelder water en bruisend nachtleven. Minder bekend is de bijzondere geologie van de eilanden. De eilanden zijn gevormd uit een combinatie van kalksteen en klei dat tijdens het Mioceen werd afgezet en bevatten daardoor informatie over de veranderende dynamiek van het Middellandse Zeeklimaat in die tijd. Vooral de klei is rijk aan zeer goed bewaarde foraminiferen van ongeveer 14 miljoen jaar oud.
Dr. Ray Zammit, onderzoeker bij Geomar en de Universiteit van Malta, vertelt over het Mioceen en Malta’s archief: 'Dit was een periode van grote wereldwijde veranderingen, waaronder een snelle uitbreiding van de Antarctische ijskap en veranderingen in de oceaanstromingen. De in Malta bewaarde foraminiferen zijn vaak gebruikt om deze veranderingen te benadrukken en bieden inzicht in hoe het aardse systeem functioneert.'
Fossielen vol informatie
Foraminiferen zijn microscopische, eencellige organismen die in verschillende delen van de oceanen leven, van het oppervlak tot de modderige zeebodem. Ze lijken op amoeben, maar bouwen tijdens hun leven een kalkachtig skeletje. Dit skeletje is opgebouwd uit chemicaliën uit het omringende zeewater en bevat daardoor een chemische signatuur van de oceaan op het moment dat het organisme leefde.
Dr. Ray Zammit benadrukt het belang van foraminiferen voor klimaatonderzoek: 'Onder gunstige geologische omstandigheden kunnen deze skeletjes bewaard blijven en fungeren ze als waardevolle boodschappers uit het verleden. Door nauwkeurige laboratoriumanalyses van deze schelpen kunnen wetenschappers informatie achterhalen over onder andere de temperatuur van de oceanen, de concentratie van koolstofdioxide in de atmosfeer en het volume van ijskappen en gletsjers.' Verder kunnen veranderingen in de samenstelling van foraminiferen iets zeggen over waterstromingen, dieptes en het klimaat van vroeger. Bovendien zijn foraminiferen belangrijk voor het bepalen van de ouderdom van marine gesteentelagen. In het Noordpoolgebied vormen ze meer dan 55% van de biomassa, en in de diepzee zelfs tot 90%.
In het archief van Malta vinden we dus fossielen van foraminiferen uit het Mioceen. Deze bieden een waardevolle kijk op toekomstige klimaatveranderingen bij hoge CO₂-niveaus. Dit helpt wetenschappers om klimaatmodellen te verbeteren en betere voorspellingen te doen, wat cruciaal is voor het beschermen van kwetsbare regio’s zoals de Middellandse Zee in de toekomst.
