Olifantenpaadjes

Wat is een olifantenpaadje?

Het is niet onwaarschijnlijk dat je al fietsend of wandelend door een stad of wijk ooit bent afgeweken van de voorbestemde paden. In plaats van het verharde pad te volgen neem je even snel een kortere route, dwars door het gras, om zo eerder en zonder veel onnodige moeite te arriveren op je plaats van bestemming. Soms word je zelfs automatisch ‘geleid’ door een kalende grasstrook: een paadje gecreëerd door mensen die je voorgingen in het vinden van een eigenlijk veel efficiëntere route dan de route die stadsplanologen voor je hebben bedacht.

De wereld zit vol met deze zogenaamde ‘olifantenpaadjes’. Als je de betekenis hiervan op Google opzoekt kom je op de term ‘gewenste paadjes’ of ook wel ‘de ontstane erosie door het bewegingspatroon van mensen’. Terugkijkend naar de oorsprong van de specifieke term olifantenpaadjes komen we te weten dat olifanten letterlijk routes creëren door dichtgegroeide bosjes.

Wist je dat na gemiddeld vijftien maal passeren over dezelfde route al een olifantenpaadje ontstaat? Het fenomeen was in vroegere tijden heel praktisch, maar tegenwoordig zou je misschien verwachten dat planologen olifantenpaadjes onnodig hebben gemaakt, maar dit blijkt dus niet altijd het geval. In tijden waarin steden zich steeds vaker richten op fietsers en wandelaars in plaats van auto’s, zouden olifantenpaadjes en stadsplanologen best hand in hand kunnen gaan. Dit is geen nieuw idee en wordt ook al toegepast, bijvoorbeeld in Wiesbaden, Duitsland.

Studenten als olifanten

Kijkend naar de fietsende student in het stedelijk gebied, vindt men patronen van het beloop van fietsroutes in steden. Mensen zullen te allen tijden de snelst mogelijke en makkelijkste route zoeken. Op de Zernike Campus in Groningen zijn er maatregelen getroffen om het afsnijden te beperken om nieuwe olifantenpaadjes te voorkomen. Niet zo efficiënt voor het fietsgemak.

In Duitsland pakten ze het anders aan. Wiesbaden, een Duitse stad in de buurt van Frankfurt, vergelijkbaar met Groningen, is een onderzoek gestart naar nieuwe fietspaden in het stadscentrum. Gek genoeg stond Wiesbaden bekend als de slechtste fietsstad van Duitsland. Een creatief lokaal onderzoeksbureau begon daarom plannen te ontwikkelen om de lokale fiets-infrastructuur te verbeteren. Daarvoor hebben ze een app ontwikkelt, die de bewegingen van de fietser volgt via gps-tracking. Door het verzamelen van deze gps-gegevens kan de gemeente nieuwe fietspaden creëren op de plekken waar ze ook echt nodig zijn.

Implementatie in Groningen

Kan dit laatstgenoemde ook worden geïmplementeerd in een echte fietsstad zoals Groningen? Op het moment zijn er nog geen specifieke plannen hiervoor, maar voorlopig gebeurt het al wel via de ‘natuurlijke’ weg. Een voorbeeld: in de Groningse wijk Lewenborg hebben in de afgelopen jaren fietsers een snellere route ontdekt die daadwerkelijk een minuut reistijd kan besparen. Dit resulteerde in het slijten en verdwijnen van een strook gras. Ondanks meerdere pogingen van de omwonenden—die zich hieraan stoorden—om dit olifantenpaadje te blokkeren met bijvoorbeeld linten, bleven fietsers deze route nemen. Dit ging net zo lang door totdat de gemeente er uiteindelijk een grindpad heeft aangelegd, zodat het gras niet langer werd vernield, en het makkelijker werd om de nieuwe route te fietsen. Een legitiem pad is hier dus ontstaan uit een olifantenpaadje!

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Girugten.