Terrorisme vs. toerisme in Brussel

Brussel werd in de lente van 2016 getroffen door bomaanslagen, het zal niemand ontgaan zijn. Terroristen zaaiden dood en verderf op het vliegveld Zaventhem en in het metrostation Maalbeek in het centrum.

Direct na de aanslagen ging een golf van solidariteit door het land: ‘je suis Bruxelles, ik ben Brussel’. Tweetalig, zoals dat gaat in de hoofdstad van Europa. Maar mentaal dreunde de klap nog langer na in Brussel, in België en ver daarbuiten. Want de angst bleef en toeristen bleven weg.

Brusselaars lanceerden de campagne #sprouttobebrussels in een poging het gekrenkte imago van de stad op te poetsen, en mensen opnieuw naar de stad te trekken. De aanslagen en de periode van lock-down die eraan vooraf ging hebben ervoor gezorgd dat de hotels, restaurants, straten en pleinen in de hoofdstad van Europa angstvallig leeg bleven. Het Paasweekend, normaal een gouden weekend voor de toeristische sector, verliep dramatisch. Met een gemiddelde bezettingsgraad van ongeveer 25 procent bleven de hotels bijna leeg. Ook in andere weekenden bleven boekingen uit, en zelfs de meest exclusieve hotels boden hun kamers aan voor bodemprijzen.

Het schokeffect van de aanslagen op de toeristische sector werd niet alleen gevoeld in Brussel. In de eerste zes maanden van 2016 daalde het aantal aankomsten van buitenlandse toeristen met 12,6 procent in heel België, en met 21,8 procent in Brussel.

Een terroristische aanslag wordt altijd gevolgd door een golf van annuleringen door toeristen. Onderzoek door Deloitte toont echter aan dat de hersteltijd van de toeristische sector na een terroristische aanslag steeds korter wordt. Na ‘9/11’ duurde het een kleine drie jaar voordat de hotels in New York de bezettingsgraad van voor de aanslag hadden gehaald; na de aanslag in Londen duurde het minder dan een jaar. Volgens onderzoek van Pizam en Smith is in de meeste gevallen de toeristische vraag naar een bestemming binnen zes maanden na een aanslag weer hersteld, mits de aanslag een incident is en geen onderdeel is van een golf van terrorisme.

Terreur heeft duidelijk een schokeffect op toerisme. Het beïnvloedt het gedrag van toeristen en kan een dreun uitdelen aan bestemmingen en aan ondernemingen die afhankelijk zijn van toerisme. Het lijkt echter dat deze schok van korte duur is. Het zijn niet de bodemprijzen of ad hoc campagnes die bestemmingen weer aantrekkelijk maken. Het is het korte geheugen van de toerist in combinatie met de intrinsieke aantrekkingskracht van de bestemming en een veerkracht van de bevolking en lokale economie die ervoor zorgen dat de aanslagen hun doel niet bereiken.