China in film en documentaire

China is het land van de grote contrasten. Stampvolle betonsteden met overal neon, knispergroene rijstvelden en ghost towns, de gefaalde steden van de toekomst, vormen de indrukwekkende settings in een selectie films voor gebruik in het onderwijs.

Je vindt die over China bij elkaar via de website van Netwerk Filmeducatie. In de toekomst komen hier ook selecties voor andere landen. Op de website staan meer dan 500 films klaar voor docenten, de meeste zijn gratis en direct online te kijken. Enkel bij Joshua: Teenager vs. Superpower is een abonnement op Netflix noodzakelijk. Bij een aantal titels vind je ook lesmateriaal, bijvoorbeeld bij China Blue.

• Dream Empire

Yana, de hoofdpersoon in deze documentaire, verhuisde van het platteland naar de stad om haar Chinese Dream waar te maken. Ze verdient haar geld met het scouten van buitenlanders die ze overhaalt om op te treden op evenementen, de zogenaamde white monkey gigs.

Al snel wordt duidelijk dat Yana’s opdrachtgevers vooral in de booming Chinese vastgoedsector zitten. Tijdens grote verkoopshows moeten de buitenlandse optredens de potentiële kopers het idee geven dat de Chinese ghost towns welvarende en internationale steden zijn.

Een fascinerend fenomeen dat een andere blik werpt op de verstedelijking van China. Dream Empire is ook geestig. De regisseur, de Amerikaan David Borenstein, werd door Yana zelf in de kroeg geronseld en trad voor haar bureau op als saxofoonspeler, terwijl hij naar China was gekomen voor een onderzoek naar urbanisatie.

• Double 11

E-commercegigant Alibaba gaf een handige draai aan de Chinese feestdag Singles’ Day door deze te presenteren als de grootste (online)winkeldag ter wereld. Elk jaar wordt er op 11/11 een verbluffende hoeveelheid geld uitgegeven.

Double 11 is een toegankelijke kunstinstallatie van Alice Wong (2018) die nog geen zeven minuten duurt. Het schetst een portret van Alibaba-oprichter Jack Ma en dompelt je onder in bewegend beelden over dwangmatig consumentisme en de maatschappelijke gevolgen.

• Last Train Home

De grootste migratiestroom ter wereld vindt elk voorjaar plaats met Chinees Nieuwjaar. Chinese steden veranderen in een chaos, omdat een vloedgolf van miljoenen fabrieksarbeiders van de economisch florerende kuststeden terugkeren naar de plattelandsdorpen om zich met hun familie te herenigen (zie ook pag. 21).

Deze documentaire (2009) van Lixin Fan opent met deze chaos. We leren een echtpaar kennen dat al zestien jaar in Guangzhou, de grote industriestad naast Hong Kong, hun geld verdient, terwijl hun dochter bij de grootouders in een dorp in de provincie Sichuan opgroeit. Het echtpaar spaart elke yuan, in de hoop op een betere toekomst voor hun dochter.

Dit wordt tenietgedaan als hun dochter in een daad van tieneropstand met school stopt en ook arbeidsmigrant wordt. Het is bijzonder om te zien hoe de goedkope productie van goederen het leven en de toekomst van de Chinese arbeiders bepaalt.

• Joshua: Teenager vs. Superpower

De trailer van deze documentaire leent zich goed om leerlingen kennis te laten maken met Joshua, want hoe anders is je leven als je in Hong Kong opgroeit. Tieneractivist Joshua Wong activeert jongeren in Hong Kong om op te staan tegen de Chinese Communistische Partij.

Deze opwindende documentaire van Joe Piscatella uit 2017 volgt Joshua van zijn 14e tot 17e jaar. Hij krijgt het onmogelijk voor elkaar: duizenden jongeren spijbelen om de straten te bezetten en hun stem te laten horen. Te bekijken via Netflix.

• China Blue

Deze ontluisterende documentaire van Micha X. Peled uit 2005 blijft een aanrader, omdat je ontzettend veel te zien krijgt over Chinese boerenkinderen die hun dorpen hebben verruild voor een leven op een fabrieksterrein elders in het land.

Jasmine is een van die 130 miljoen kinderen. Zeven dagen per week knipt ze overbodige draadjes van spijkerbroeken. Met wasknijpers op haar ogen maakt ze overuren, vechtend tegen de slaap. Deze documentaire gaat dus ook over mondialisering en moderne slavernij.