Dé Maas bestaat niet

De Maas liet diepe sporen na in de Ardennen, vormde een terrassenlandschap in Zuid-Limburg om na Boxmeer zand en grind af te zetten in het dalende Nederland. Vanaf daar was het de mens die de loop bepaalde. Waar de rivier precies uitmondt, is met de oude en nieuwe ‘Mazen’ lastig te zeggen.   

Eigenlijk is de Maas de baas van Limburg. Overal langs zijn loop heeft hij de ondergrond en het landschap gevormd en beïnvloed. Dat begint al in het verre zuiden van Limburg. Aanvankelijk stroomde de rivier vanuit België richting Kerkrade, passeerde de Duitse grens om zich bij de Rijn te voegen. Maar later koos de Maas bij Eijsden een noordelijke koers en stroomde in de lengterichting van de provincie. Prachtig zoals de geschiedenis van de rivier langs het hele verloop te ontrafelen is. Letterlijk een bewogen geschiedenis, want de Peelrandbreuk, die loopt van Roermond tot Oss, heeft een belangrijke rol gespeeld in de stroomrichting van de rivier en de vorming van het Maasdal. In Zuid-Limburg heeft de Maas een trapvormig landschap gevormd: hier bepalen terrassen, oude rivierbeddingen, het reliëf. Verder stroomafwaarts, tussen Roermond en Venlo, liggen ook nog terrassen langs de rivier, maar het hoogteverschil met de oevers neemt af. Na Afferden is het verschil helemaal verdwenen en krijgt de Maas van nature de vrijheid om te stromen waar hij wil. Van daaraf heeft de mens het verloop sterk bepaald. In de gebieden in Limburg die relatief ver van de Maas af liggen, zoals Heerlen, bepalen zijrivieren van de Maas het landschap. Hetzelfde geldt voor de minder reliëfrijke landschappen van Limburg, zoals bij Weert en Venray. Zelfs in het Peellandschap heeft de Maas een belangrijke rol gespeeld. De veenvorming daar is ontstaan in een oud Maasdal en door de zijriviertjes die daar eens stroomden.