Een andere kijk op drukte
Welk land is dichter bevolkt, Nederland of Spanje? Het lijkt een uitgemaakte zaak. Nederland heeft immers meer inwoners per vierkante kilometer. Toch valt er ook iets te zeggen voor Spanje. Dat is goed te zien op een kaart die de bevolkingsdichtheid van elke vierkante kilometer weergeeft. Als geheel is Spanje minder dichtbevolkt, omdat er meer lege natuur is. Maar waar mensen wonen, zitten ze dichter op elkaar.
De fraaie zoom map is gemaakt door de Britse woningmarktonderzoeker Dan Cookson, met Europese bevolkingscijfers uit 2011. Bij mij werkte het licht verslavend om te ‘reizen’ over de kaart en overal even te kijken hoe het met de bevolkingsdichtheid is gesteld. Je kunt inzoomen tot op straatniveau, en door met de cursor boven een hokje te blijven staan, kun je van elke vierkante kilometer het exacte aantal inwoners zien. Wat de kaart ook aantrekkelijk maakt, is de slimme kleurkeuze: wit is leeg, blauw is koel, rood is warm en geel is gloeiend. De gele blokjes, die een vierkante kilometer met meer dan 10.000 inwoners weergeven, springen er duidelijk uit. Het patroon in elk land is dat de meeste grotere steden minimaal één geel blokje in hun centrum hebben – zo heeft Gent er één en Aken vier – en de echt grote steden een heel cluster. Maar per land zijn er ook verschillen. Spanje is de kampioen van de dichtheid: Madrid en Barcelona zijn zeeën van geel in een relatief leeg ommeland. Maar er zijn ook flink wat gele blokjes in Spaanse voorsteden en in kleine stadjes. Een zelfde patroon zie je in Polen. Ook het dichtstbevolkte stukje Europa lag in 2011 in Spanje: in het centrum van Barcelona woonden 53.119 mensen op één vierkante kilometer.
En dat brengt ons bij Nederland. Hier ligt de dichtstbevolkte vierkante kilometer in de populaire buurt De Pijp in Amsterdam: 23.485 inwoners in 2011. Naast de vier grote steden hebben alleen Arnhem (1), Delft (2), Groningen (1), Haarlem (2), Leiden (3) en Schiedam (2) gele blokjes op de kaart. Nederland mag dan als geheel een dichtbevolkt land zijn, kijk je naar de steden, dan valt het nog wel mee. Zo doen Eindhoven, Tilburg en Nijmegen niet mee in de Europese eredivisie en ze leggen het af tegen slaperige stadjes in Andalusië. Is dat nu goed of slecht? Het is in elk geval opmerkelijk. In het ruimtelijk beleid wordt al jaren geprobeerd om steden te verdichten. Binnenstedelijk bouwen krijgt de voorkeur boven nieuwe woonwijken in het weiland. Het levert veel discussie op, waarbij allerlei argumenten voorbijkomen. Verdichten heeft voordelen: het kan zorgen voor minder verkeer, spaart open ruimte en het creëert een ‘kritische massa’ voor voorzieningen en ontmoetingsplekken. Maar er zijn ook bezwaren: niet iedereen wil boven op elkaar wonen, en verdichting mag niet ten koste gaan van groen in de stad. De blokjeskaart van Cookson werpt een nieuw licht op het Nederlandse verdichtingsdebat. Misschien zijn we gewoon weinig gewend.
[i] vrije-ruimte.nl