EUGEO 2019: divers geografisch onderwijs
Meestal reis ik naar het oosten van Europa, maar de komende dagen ben ik in Galway, Ierland, helemaal in het westen van de EU. Samen met zo’n vijfhonderd andere geografen, uit 37 landen, bij het EUGEO-congres. Daar heeft u nog nooit van gehoord? Daarom ga ik er over schrijven.
Dag 2
Wat doe je met sprekers op een congres die zich in hun enthousiasme niet aan de toegemeten tijd houden? Oplossing één: je doet gewoon niets, zoals de voorzitter van de workshop Geographies of memory. Dan loopt de sessie uit en dreigt een opstand onder de toehoorders omdat de koffiepauze na de sessie korter wordt.
Oplossing twee: gewoon op tijd beginnen, de spreker waarschuwen met gekleurde velletjes: nog vijf, nog één minuut en precies op tijd de workshop afronden. Complimenten aan Joos Droogleever Fortuijn die deze methode vandaag succesvol toepaste in de bijeenkomst over Geography in Higher Education. De derde methode kan ook ‘wanhoop’ worden genoemd. De Ierse voorzitter van de workshop over vluchtelingen in de publieke ruimte had driftig met haar briefjes ‘vijf minuten’ en ‘één minuut’ gezwaaid, zonder zichtbare invloed op het afrondend vermogen van de spreker. Ook niet nadat de laatste troefkaart werd getoond: het bordje met: 'STOP!! (Thank you)'. Want de Ieren blijven wel beleefd.
Platteland als ontsnappingsoord
Nu naar de inhoud van vandaag. Met veel plezier heb ik geluisterd naar de jonge Let, die maar liefst 516 films en documentaires uit de periode 1945-1991 heeft geanalyseerd met de vraag hoe wonen in de stad werd weergegeven. De eerste jaren alleen maar zeer tevreden burgers die dankbaar waren voor de zegeningen van het communisme. Maar al vanaf 1972 was kritiek mogelijk (‘alweer geen water vandaag’) en was er ook aandacht voor het platteland als ontsnappingsoord voor de stedelijke problemen. In dezelfde sessie een uitstekende presentatie van Sander van Lanen (Groningen) over de gevolgen van de economische recessie in Ierland vanaf 2007 op de ‘sense of place’ van Ierse jongeren.
Dankzij Joos hadden we een ochtend over onderwijs. Mijn Utrechtse collega Krisztina Varró deed de aftrap met een enthousiaste presentatie over een innovatieve (film)opdracht bij het University College Utrecht. Ik had zelf ook een rolletje in een panel over de uitdagingen van het onderwijs in verschillende landen. Zo worstelen zowel de Hongaren als de Kroaten met teruglopende studentenaantallen, mede door de ontvolking (migratie naar West-Europa). In Kroatië gaan de meeste studenten na het afstuderen het aardrijksonderwijs in (zoals vroeger bij ons) en vragen ze zich af hoe ze in vredesnaam geografen in andere banen kunnen krijgen. Want er wordt nooit een geograaf gevraagd in een advertentie! Maar in Nederland gebeurt dat ook nauwelijks, maar toch werken geografen overal in de samenleving en is de werkloosheid laag. Onze problemen: hoe maak je op een universiteit carrière via de weg van het onderwijs, hoe hou je een brede bachelor overeind, en hoe gaan we om met steeds meer (internationale) studenten en een hoge staf-student verhouding (in Utrecht 1:36). Zet daar Rusland tegenover, met 1:5! Daar is de angst dat het binnenkort 1:10 kan gaan worden. Eén van de doelen van het geografieonderwijs is daar het versterken van de nationale identiteit. Ik dacht onmiddellijk aan de mooie verhalen over het aardrijkskundeonderwijs op Russische middelbare scholen van Jacques Bazen in de Geografie van april. Niet bepaald de meest moderne geografie. Des te verrassender vond ik de modernisering op de universiteiten, met bijvoorbeeld in Moskou een stage van acht weken in het derde jaar.
En dat had ik ook nog twee vergaderingen vandaag, omdat ik ben verkozen in het bestuur van EUGEO. Met de vertegenwoordigers van de International Geographical Union (IGU) hebben we gesproken over verdere samenwerking, onder andere over een bijdrage van EUGEO bij het IGU-congres in Istanboel volgend jaar.
Links lopen
Dan nog een veldobservatie. Ik liep vanavond terug naar mijn hotel. Moet ik op het trottoir links lopen? Ik had de indruk dat dat wel van mij werd verwacht. Nog sterker: volgens mij hielden ook de loslopende honden zich aan deze afspraak. Hebben zij aanpassingsproblemen als ze naar een rechtsrijdend land moeten verhuizen?
Heerlijk land trouwens, Ierland, met aardige mensen. Doet mij denken aan Amerika, maar dat ligt dan ook aan de overkant. Ook fijn: bij het ontbijt wordt ‘gewoon’ (sterke) zwarte thee geserveerd, zonder vragen. Niks geen rare smaakjes. Land naar mijn hart.
