GLOBE in Nederland
GLOBE is vooral bedoeld voor middelbare scholen op havo/vwo-niveau en sluit aan bij de vakken aardrijkskunde, biologie, natuurkunde, scheikunde en het vak natuur, leven en technologie. Op www.globenederland.nl is meer te lezen over GLOBE. Ook kun je er handleidingen en achtergrondinformatie downloaden. Scholen kunnen zich aanmelden voor het programma en krijgen dan een schoolaccount op de internationale website www.globe.gov. Daar kunnen leerlingen metingen invoeren, deze vergelijken met metingen van andere scholen, en grafieken of kaarten maken. Er zijn diverse onderzoeksprogramma’s waaraan leerlingen kunnen meewerken. Daarbij is het uitdrukkelijk de bedoeling dat de metingen en waarnemingen van waarde zijn voor de wetenschap. Er zijn inmiddels diverse modules die je desgewenst verder kunt aanpassen en met elkaar combineren. We noemen vijf belangrijke thema’s.
Duurzame ontwikkeling. Wat is het gevolg van onze leefwijze voor het milieu en voor de omstandigheden van mensen in andere landen? Leerlingen onderzoeken dit aan de hand van een mobieltje. Wereldwijd zijn er 6 miljard gsm-gebruikers. In Europa heeft zelfs meer dan 95 procent van de jongeren een gsm of smartphone. Waar komt het toestel vandaan, welke materialen zitten erin, hoe wordt het gemaakt en wat gebeurt er achteraf mee? In deze module ondervinden leerlingen waarom metin gen belangrijk zijn om duurzame keuzes te maken.
Weer en klimaat. De leerlingen leren hoe het weer ontstaat en doen eigen metingen met instrumenten als een thermometer (temperatuur), een psychrometer (luchtvochtigheid), een barometer (luchtdruk), windmeter (windsnelheid), windvaan/kompas (windrichting) en regenmeter (neerslag). De leerlingen delen hun gegevens via de GLOBE-website met scholen over de hele wereld. Bovendien leren ze ook zelf een onderzoek opzetten en een weerbericht maken!
Natuurkalender. Leerlingen onderzoeken hoe de natuur reageert op een warmer wordend klimaat. Daarvoor brengen ze in beeld wanneer bijvoorbeeld bloemen gaan bloeien, op welk moment bomen in de lente bladeren krijgen of wanneer de eerste citroenvlinders verschijnen. Deze gegevens helpen wetenschappers meer inzicht te krijgen in de effecten van het klimaat op de natuur in Nederland. Met de Natuurkalender is bijvoorbeeld aangetoond dat het groeiseizoen in Nederland tegenwoordig bijna een maand langer is dan vijftig jaar geleden. De verschuivingen in seizoenen hebben gevolgen voor landbouw, visserij, toerisme maar ook voor onze gezondheid (denk aan hooikoorts).
Water. Hierbij bestuderen leerlingen de wateren in de omgeving van de school: welke dieren leven er en wat is de relatie met de chemische kwaliteit van het water? De leerlingen meten daarvoor onder andere de helderheid, de temperatuur, de elektrische geleidbaarheid, de zuurgraad en de hoeveelheid opgelost zuurstof en nitraat in het water. De leerlingen leren aan waterdieren te herkennen hoe schoon het water is.
Bodem. De bodem is essentieel voor het leven op aarde: voor het vasthouden van water, voor landbouw, voor natuur. De leerlingen verzamelen gegevens over bijvoorbeeld de textuur van de bodem, de zuurgraad en de ongewervelde dieren die erin leven. Ook bepalen ze de hoeveelheid CO2 die uit de bodem vrijkomt bij de afbraak van organische stof. Wetenschappers van het RIVM gebruiken deze gegevens voor hun onderzoek naar de kwaliteit van de bodem.
Aerosolen. Dit zijn deeltjes die in de lucht zweven, zoals roet en vulkanische as. Wetenschappers denken dat aerosolen een belangrijke rol spelen in klimaatverandering. Door weerkaatsing van licht leveren aerosolen misschien een bijdrage aan de afkoeling van de atmosfeer en daarmee aan het verminderen van het broeikaseffect. Toch is er nog erg weinig over bekend. In het GLOBE-programma meten leerlingen de concentratie aerosolen in hun omgeving met een zonfotometer. Tegelijkertijd meten ze weersverschijnselen, zoals het type en de bedekking van de wolken, de luchtdruk, de temperatuur en de luchtvochtigheid. Onderzoekers gebruiken deze gegevens om metingen die zij zelf via een satelliet doen, te controleren