Hoe de ene crisis de andere overwint: de Blauwestad

Blauwestad zou het Venetië van Groningen worden. Maar het miljardenproject dat het noordoosten een economische impuls moest geven, werd getroffen door de crisis in 2008. In 2015 wilde de provincie de stekker eruit halen, maar tegenwoordig lijkt het heel goed te gaan met de Blauwestad. Vanwaar deze omslag? Dat is te beluisteren in de NRC-podcast Vandaag van 6 oktober.

Noordoost-Groningen wordt nog steeds geassocieerd met armoede en werkeloosheid. Tot midden 19e eeuw was Oost-Groningen een van de rijkste gebieden van het land, de graanschuur van Europa. Maar na de Tweede Wereldoorlog stortte de sector in: er was een graanoverschot, de prijzen kelderden en de graanteelt verplaatste zich naar Oost-Europa. Veel boeren trokken weg uit Groningen, met krimp en armoede tot gevolg.

Het project Blauwestad moest eind jaren 1990 een oplossing bieden. Er zou een kunstmatig meer van 800 hectare worden aangelegd, met eilandjes waarop 1500 woningen gebouwd zouden worden. Het project was bedoeld voor rijke Randstedelingen. Mensen konden een kavel kopen en hierop een villa bouwen. Voor het meer moesten zo’n 50 boerderijen wijken. De boeren vonden de prijzen die hen geboden werden voor hun land echter veel te laag. Toen onteigening dreigde, gingen velen alsnog overstag. Rond 2000 waren ze allemaal uitgekocht en in 2005 draaide koningin Beatrix de kraan open om het water van de Blauwestad te laten vloeien.

Het liep storm. Mensen lagen met slaapzakken voor de deur om een kavel te bemachtigen. Er moesten jaarlijks 150 kavels verkocht worden en in 2016 zou het project dan af zijn. Maar in 2008 sloeg de economische crisis toe. De huizenmarkt stortte in en alle aannemers stapten uit het project. De Blauwestad was jarenlang een grote bouwput. In juni 2010 schreef Freerk Boedeltje in Geografie over Blauwestad als staaltje van mislukt marktdenken.

Maar het kan verkeren. Toen NRC-correspondent Mark Middel in oktober 2021 een kijkje ging nemen, leek er leven in de brouwerij gekomen. Er waren bed & breakfasts, restaurants en midgetgolfbanen. Vijf jaar daarvoor, toen het hele project  dreigde te worden afgeblazen, besloot de provincie een aantal elementen te veranderen om de Blauwestad te redden. De focus werd gedeeltelijk verlegd naar mensen met een iets minder dikke portemonnee. Dit jaar zijn er al honderd kavels verkocht. De échte motor achter de Blauwestad blijken echter de wooncrisis en de coronacrisis. Door de krappe woningmarkt wijken mensen sneller uit naar het noorden om een woning te bemachtigen, en de coronacrisis heeft dit in stroomversnelling gebracht. De crises die elkaar afwisselden, hebben ervoor gezorgd dat de Blauwestad toch nog een succes lijkt te worden.

Beluister hier de NRC-podcast (17 minuten).