Conservator Reinder Storm: ‘De tentoonstelling Open kaart – van atlas tot streetmap bevat kaartmateriaal uit zeven eeuwen, van Amsterdam tot de Noordpool en van Suriname tot Indonesië. Het KNAG heeft al sinds 1880 een formidabele collectie atlassen, kaarten, globes en ander materiaal in bruikleen aan de Universiteit van Amsterdam toevertrouwd. Het materiaal is van wereldklasse: kostbaar, zeldzaam en verbluffend. Alle stukken geven een beeld van de toen bekende wereld en geografische kennis. Tegelijkertijd weerspiegelen ze omstandigheden en verhoudingen die inspireren tot reflectie en heroriëntatie op het verleden. De expositie maakt je bewust van de gelaagde betekenis van cartografische informatie in welke vorm dan ook, uit het verleden, het heden en in de toekomst.’
Lustrumactiviteiten 150-jarig KNAG: Wereld in transitie
Met de slogan ‘Wereld in transitie’ gaan we het KNAG-lustrumjaar 2023 in met een breed scala aan activiteiten. We nodigen KNAG-leden en andere geïnteresseerden uit te komen kijken, luisteren en meedoen. Er zijn ook uitdagende activiteiten voor leerlingen in het voortgezet onderwijs.
Tijdens de voorbereidingen voor het lustrumjaar werd steeds duidelijker dat veel van de geplande activiteiten één ding gemeen hebben: ze gaan over de uitdagingen waar we anno 2023 voor staan. Ze raken aan ruimtelijke vraagstukken in de samenleving én de natuurlijke omgeving. Als vanzelf werd het motto dus: Wereld in transitie. Die transitie voltrekt zich ook in opvattingen en wereldbeelden. Denk aan de meer genuanceerde en kritische manier waarop we tegenwoordig terugkijken op geografische expedities en koloniale avonturen.
Maart 2023: tentoonstelling en studiedag
In maart 1873 besloten vier leraren aardrijkskunde tijdens een overleg in Amsterdam een Aardrijkskundig Genootschap te gaan oprichten. Vandaar dat we in dezelfde maand precies 150 jaar later de aftrap geven voor twee lustrumactiviteiten: de opening op 3 maart van een grote tentoonstelling in het Allard Pierson Museum in Amsterdam (t/m 16 juli) en een studiedag op 23 maart over de toekomst van de examenprogramma’s aardrijkskunde.
Voor de tentoonstelling Open kaart – van atlas tot streetmap is geput uit de cartografiecollectie van het Allard Pierson, een van de belangrijkste van Europa, waarvan de kern afkomstig is van het jubilerende KNAG. De tentoonstelling zet aan tot reflectie op de tijd van de ‘ontdekkingen’ en veranderende interpretaties van het verleden. Ook is er een bijpassend lesprogramma in ontwikkeling, zodat ook docenten met hun leerlingen een leerzaam bezoek kunnen brengen.
De studiedag over de AK-examenprogramma’s in komende decennia stelt de grote transities centraal: wat willen we jonge mensen inhoudelijk bieden bij aardrijkskunde, in het licht van de ontwikkelingen in de wereld waarin zij opgroeien?
Tine Béneker organiseert met collega’s de studiedag over de toekomst van de examenprogramma’s aardrijkskunde. ‘Zo’n vijftien geografen hebben prikkelende essays geschreven over wat volgens hen aan bod moet komen in de examenprogramma’s van de toekomst. De bundel met die essays is een van de startpunten voor de discussie tijdens onze studiedag op 23 maart.’
Hele jaar door: GIS-modules en filmwedstrijd
Esri Nederland heeft in het kader van 150 jaar KNAG aangeboden een aantal GIS-modules te ontwikkelen rond actuele maatschappelijke thema’s. De eerste module rond de stikstofproblematiek in Nederland staat al online. Een tweede module verschijnt dit jaar.
Een groot lustrumproject is de filmwedstrijd voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. Groepjes leerlingen kunnen creatief aan de slag met geografische onderwerpen in korte filmprojecten, bijvoorbeeld een documentaire of animatie. Een deskundige jury beoordeelt de inzendingen, en de grote finale met genomineerden is op 6 oktober in Museon-Omniversum in Den Haag.
Kijk voor meer informatie vooral op de lustrumwebsite.
Juni 2023: Geografiespecial, congres, filmfestival en jaarvergadering
Het was in juni 1873 dat het Aardrijkskundig Genootschap feitelijk werd opgericht. Daarom hebben we in juni twee dagen met grote activiteiten: het lustrumcongres op vrijdag 9 juni en het filmfestival op zaterdag 10 juni.
Het congres gaat over de transities waarvoor Nederland staat met de ruimtelijke opgaven in de komende decennia. Denk aan energietransitie, klimaatadaptatie, woningbouwopgaven en nieuwe visies op natuur. Op dit congres willen we met mensen uit het bedrijfsleven, onderzoek, onderwijs en beleidspraktijk actief aan de slag met deze thema’s. Iedereen is van harte uitgenodigd.
Harry Rogge werkt met een groep aan de filmwedstrijd en het filmfestival. ‘Wij geven visueel vorm aan 150 jaar KNAG.
De filmwedstrijd voor het voortgezet onderwijs, met als thema Jouw aarde – jouw Nederland – jouw omgeving, gaat het hele schooljaar 2022-2023 door. De finale is op 6 oktober in Museon-Omniversum in Den Haag.
Zaterdag 10 juni organiseren we daarnaast in Utrecht het filmfestival Ode aan de Aarde. We vertonen daar vier indrukwekkende documentaires: Koyaanisqatsi (Verenigde Staten, 1982), Tierra Adentro (Panama, 2018), Berg (Nederland, 2021) en Anthropocene: The Human Epoch (Canada, 2019).’
Daags erop is er in Kinepolis Utrecht het filmfestival Ode aan de Aarde, met vier films over de aarde die niet alleen kunstzinnig interessant zijn, maar inhoudelijk ook aan het denken zetten. De vier films – ze zijn uit verschillende perioden – laten samen de transities zien in het denken over duurzaamheid. Geografen en filmmakers leiden de films in.
In juni komt ook de extra dikke Geografie-special uit, waarin we inzoomen op 50 jaar veranderend onderwijs, ontwikkelingen in de wetenschap en het brede werkveld waarin geografen opereren. We bevragen docenten en de enorm diverse groep van leerlingen. Sociaal en fysisch geografen vertellen over nieuwe onderzoekstechnieken en hot issues, en over hun specifieke werkdomein, van waterveiligheid tot stedelijke planning en internationale ontwikkeling.
De jaarvergadering proberen we dit lustrumjaar onder te brengen in Het Utrechts Archief. Daar kunnen leden dan meteen kennismaken met het gedigitaliseerde KNAG-archief. Het is geweldig dat dit project in het lustrumjaar wordt afgerond.
Najaar: veldwerk en Onderwijsdag
In het najaar staat het onderwijs centraal. Zo gaan tijdens een landelijk veldwerk van EduGis, Esri Nederland, Kadaster en KNAG leerlingen gegevens verzamelen over speelplaatsen en hangplekken in de wijk. Met deze data kunnen gemeenten daadwerkelijk actie ondernemen om de leefomgeving voor jongeren te verbeteren. De leerlingen ervaren niet alleen dat hun inbreng ertoe doet, ze leren ook te werken met GeoICT.
Ook de Onderwijsdag krijgt een extra feestelijk karakter en zal in het teken staan van het lustrumthema Wereld in transitie.
Tientallen geografen zijn bezig iets moois te maken van dit bijzondere lustrumjaar. Nogmaals: doe mee aan de activiteiten en houd de lustrumwebsite goed in de gaten!
Jaimy van Dijk, lustrumcoördinator van het KNAG: ‘Tijdens het lustrumcongres in Tivoli-Vredenburg, Utrecht, kijken we nadrukkelijk vooruit. Voor welke transities en opgaven staan we wat betreft de ruimtelijke inrichting van Nederland en welke kennis en inzichten van geografen zijn hierbij van belang? We gaan actief aan de slag met zo veel mogelijk inbreng vanuit onderzoek, beleid én de advies- en bedrijfspraktijk. Voor mij is het leuk dat het congres, dat ik samen met een team geografen organiseer, aansluit bij wat ik gedaan heb in mijn afstudeerproject planologie, waarin het belang van de lange termijn ook centraal stond.’