Opleving (résurgence) of bronwater?
Résurgence is een Frans woord, maar bestaat ook in het Engels. Het betekent een soort herstart (renewal). Ik ken résurgence vooral uit karstgebieden, waar kalkgesteente ondergronds is opgelost waardoor grote holten en grotten zijn ontstaan, waar regenwater ondergronds gaat en waar soms hele rivieren de diepte in verdwijnen.
In de Franse Cévennen kun je mooie voorbeelden vinden van beken/ rivieren, die in verdwijngaten de diepte in gaan en ergens (lager) weer opduiken. Maar je kunt ook in ravijnen in de diepte beken horen en zien. Dan kan het ook voorkomen dat het ineens stil is... Dan is het weer verder naar het geluid zoeken in het stroomverloop.
In de Franse Écrins ken ik ook een paar plekken waar een beek een tijdje ondergronds gaat, maar ik ben er (nog) niet achter of het daar met karst te maken heeft. Water kan ook ondergronds gaan als een bedding in losse grove sedimenten ligt.
Een paar spectaculaire voorbeelden van résurgences, die ik meer brede bronnen zou willen noemen, ken ik uit IJsland en de Dévoluy (Frankrijk).
IJsland: de Hraunfossar watervallen
Dit is een spectaculaire, kilometer brede waterval. Prachtig om te zien (foto)! Maar bij een ‘gewone’ waterval stort het water van een duidelijk, hoger gelegen deel van een rivier over een klif de diepte in.
Bij Hraunfossar komt het water tussen twee horizontale gesteentelagen tevoorschijn. De bovenlaag bestaat uit kussenlava en deze lava is waarschijnlijk rond het jaar 800 uitgestroomd. De huidige gemiddelde stroomsnelheid is 80 m3/s maar kan incidenteel oplopen tot 500 m3/s (ter vergelijking: afvoer van de Maas bij de grens bij Eijsden is normaal 44-1250m3/s). Het water dat bij Hraunfossar tevoorschijn komt bestaat uit regenwater en smeltwater van sneeuw en gletsjers en stroomt het gehele jaar door.
Frankrijk: les Gillardes
In de Franse Dévoluy kwam ik de Gillardes tegen (foto bovenaan). Ik was zelf verbluft toen ik hier stond: een grote hoeveelheid water komt ‘zomaar’ de berg uitzetten. Er is geen oorsprong van het water te zien, geen gat of grot, maar er is veel water!
De grote résurgence heeft een afvoer van 3-35 kubieke meter water, maar kan oplopen tot 56 kubieke meter water. Hier gaat het wel om karst, maar zelfs na onderzoek is de oorsprong van deze watermassa niet gevonden.
In de buurt van de Gillardes zijn veel grote puinhellingen, één ervan bevat een wandelroute naar de top van de Pic de Bure (nb. vroeg starten i.v.m. de hitte in de middag). Daar nam ik onderstaande foto waar ook aardig wat water de berg uitkwam.
