Startupgemeenschap: aanjager van succes

Startups, jonge innovatieve bedrijven, zijn een motor voor economische groei. Een belangrijk onderdeel van een vruchtbaar ecosysteem voor startups is een startupgemeenschap. Deze zorgt ervoor dat ondernemers zich verbonden voelen, laat ondernemers van elkaar leren en versterkt de legitimiteit van innovatief ondernemerschap. Hoe ziet zo’n gemeenschap er uit en hoe kunnen we die bevorderen?

Startupgemeenschappen kenmerken zich door hun open karakter. In beginsel is iedereen welkom. Vanuit de gemeenschap voelt de beginnende ondernemer steun en stimulans, kan gebruik maken van het netwerk en de diensten van de gemeenschap. Er bestaan in zo'n gemeenschap gedeelde normen, waarden en werkwijzen, die continue gereproduceerd worden. Deze zijn terug te leiden naar hoe het er aan toe gaat bij het grote voorbeeld aan de andere kant van de oceaan: Silicon Valley.

Startupgemeenschappen dragen bij het succes van startups en zijn een sociale structuur waardoor het leven van de ondernemer iets minder eenzaam wordt. Verschillende geografische niveaus en afbakeningen van lidmaatschap (figuur 1) zijn belangrijk bij aan het creëren van een vruchtbaar ecosysteem voor startups. Daarom is het goed om startupgemeenschappen in de volle breedte te faciliteren. Dat is mogelijk op verschillende manieren die gelinkt zijn aan het geografische niveau en lidmaatschap.

Faciliteren van gemeenschappen

Geografische niveaus

Op geografisch niveau zien we twee afbakeningen. Het laagste geografische niveau is de werkplek. Veel startups werken in incubators, accelerator programma’s of co-working spaces. Ondanks dat iedereen aan de eigen startup werkt, ontstaat er op deze plekken vaak toch een typische sociale dynamiek. Deze dynamiek wordt versterkt door de inrichting van de werkplek. Vaak zijn dit hip ingerichte open ruimten met veel gelegenheid tot sociale interactie. Voorbeelden zijn een tafeltennistafel, een spelcomputer of een zeer uitgebreid assortiment aan koffie. Een community manager houdt de boel in de gaten introduceert mensen aan elkaar. Daarnaast lopen er ook doorgaans enkele vrijwilligers rond om de gemeenschap te versterken. Dit zijn vaak mensen die overwegen om een startup te beginnen, maar die nog geen goed idee hebben, geen team kunnen vinden, of de stap richting ondernemerschap niet durven te zetten. Enkele respondenten karakteriseerden deze vrijwilligers als ‘wantrepreneurs’.

Het hogere geografische niveau is de regio of stad als geheel. Deze gemeenschap is breder en minder hecht dan de werkplekgemeenschap. Zij komt vooral tot uiting tijdens algemene startupevenementen, zoals pitchcompetities of borrels. Zo kende Sydney de ‘Silicon Beach’ borrel waar startups en andere belangstellenden uit de hele stad samen kwamen. Gedurende deze gelegenheden wisselen startups contacten uit en laten zij hun aanwezigheid in de stad zien.

Het faciliteren is het meest concreet op het niveau van de werkplek. Incubators selecteren doorgaans de startups die ze toelaten. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de meeste co-working spaces waar de sociale dynamiek zorgt voor zelfselectie. Voor incubators kan het raadzaam zijn om deze zelfselectie na te bootsten door ook andere startups te betrekken in toelatingsprocedures voor nieuwelingen.

Lidmaatschap

Ook op de lidmaatschapsas zijn twee afbakeningen te maken. In de meest nauwe afbakening zijn alleen startups lid van de gemeenschap. Zij voorzien elkaar van advies, geven connecties door aan elkaar, vieren elkaars successen en troosten elkaar bij tegenslag. Opvallend is dat er onder startups een sterke cultuur bestaat om elkaar verder willen helpen. Daarnaast straft de gemeenschap opportunistisch gedrag of misbruik van vertrouwen af. Dit kan door uitsluiting of door reputatieschade van de misdragende startup.

In een bredere interpretatie zijn ook andere stakeholders lid van de gemeenschap, zoals community managers, de wantrepreneurs, investeerders, behulpzame ambtenaren of nieuwsgierige onderzoekers. Deze stakeholders helpen de startups om succesvol te worden, bijvoorbeeld met het geven van advies, het doorgeven van contacten of het verstrekken van financiering. Daarnaast verschaffen externe stakeholders (zoals de nieuwsgierige onderzoekers) ook legitimiteit aan de startups en hun gemeenschap.

Faciliteren kan door nieuwe leden te betrekken en actief te maken bij de gemeenschap. Dit kan bijvoorbeeld via een buddysysteem.

Het open karakter van startupgemeenschappen kan hierbij nadelen hebben. Het heeft soms tot gevolg dat er meer externe stakeholders - zoals ambtenaren of nieuwsgierige startuponderzoekers - op een evenement afkomen dan daadwerkelijke startups. Sommige startups vonden dat storend, omdat ze daardoor minder tijd konden doorbrengen met hun collega’s en omdat het volgens hen afbreuk deed aan de startupgemeenschap. Ook besteedden sommige startups wel erg veel tijd aan de gemeenschap, waardoor de ontwikkeling van hun eigen bedrijf nog wel eens stil stond. Er waren dan ook geen sterke normen om de gemeenschap te verlaten.

Toegevoegde waarde

Uiteindelijk staat of valt de gemeenschap met haar toegevoegde waarde. Het is dus belangrijk om de leden bij elkaar te brengen en aan te moedigen om elkaar te helpen. Als een startup succesvol is, dan moet je dit ook samen vieren. Succesvolle ondernemers krijgen daarmee een functie als rolmodel die de uitkomst is van een gemeenschappelijk proces.  

Ook in Nederland wordt er veel aandacht besteed aan startupgemeenschappen. Dit gebeurt in incubators, maar ook via evenementen die worden ondersteund door universiteiten, regionale ontwikkelingsmaatschappijen en StartupDelta, waarvan prins Constantijn de ambassadeur is. Nu nog wachten op het nieuwe Facebook.

MEER INFORMATIE

Het onderzoek van Marijn A. van Weele, Henk J. Steinz, Frank J. van Rijnsoever is in 2017 gepubliceerd in het Tijdschrift voor Sociale en Economische Geografie. Startupgemeenschappen in Sydney, Melbourne en Canberra werden onderzocht. Deze drie steden vertegenwoordigen verschillende ontwikkelingsniveaus van ondernemerschap (tabel 1). Sydney is het meest ontwikkeld, terwijl ondernemerschap in Canberra nog aan het begin staat. Melbourne zat daar tussenin. Tijdens andere studies in steden als Amsterdam, Berlijn, Boston, San Francisco, Shanghai en Tel Aviv kwamen de onderzoekers startupgemeenschappen tegen die sterk leken op die in de Australische steden. Dit geeft aan dat de resultaten van dit onderzoek waarschijnlijk te generaliseren zijn.

Tabel 1: Statistieken voor Sydney, Melbourne, en Canberra: Australian Bureau of Statistics (2015); PWC and Google (2013); Global Entrepreneurship Monitor (2015).