Veldwerk in IJsland #2: lavatunnels en tafelbergen

Een geograaf op veldwerk in IJsland bekijkt en ervaart het landschap net wat anders dan de drommen toeristen die dit indrukwekkende land deze dagen trekt.

Hveragerdi en de berg Hengill liggen op een stuk van de zuidwestelijke vulkanische zone van IJsland. De thermische energie wordt er commercieel ontwikkeld, maar er is ook ruimte voor een (toeristische) attractie: er zijn al dan niet kokendhete bronnen met hier en daar spectaculaire kleuren door mineralen en algen en stoomerupties.

Verderop heeft het beekje warm water en komen velen - na een stevige wandeling bergopwaarts – er in zitten. Ik wandel liever verder de berg op en draai om na het eerste meer, met een zwanenpaar dat drie jongen heeft die al groter zijn dan ganzen.

Na weer veel regen en gemiste excursies beland ik in Mývatn, ook wel het ‘Muggenmeer’. Het is meer een vliegjesmeer, die gelukkig niet steken of bijten, maar irritant zijn. Hier is een deel van de noordelijke vulkanische zone en zeer actief. Drie jaar geleden wilde ik het gebied bij Askja bezoeken, maar dat werd verhinderd door een spleeteruptie en niemand mocht het gebied in. Spleeterupties zijn langwerpige openingen in de aarde waar lava uitstroomt of in lavafonteinen het daglicht zien. (Zie Holuhraun 2014-2015). 

Bij Mývatn kan ik vlak bij de camping lavavormen bekijken. Er zijn veel ingestorte restanten van lavatunnels.

Lavatunnels worden gevormd in rivieren van gloeiende lava; de buitenkant stolt en vormt de tunnel, die een tijd de vloeibare lava kan bevatten tot deze leegstroomt. Later kunnen deze tunnels weer instorten wat spectaculaire effecten heeft.

Het gebied bevat ook een aantal tafelbergen. In tegenstelling tot veel tafelbergen elders in de wereld zijn deze niet gevormd door het verdwijnen van gesteente (erosievormen), maar door uitstroom van lava terwijl de vulkaan nog ingepakt zat in ijs en er bovenaan een horizontaal lavameer ontstond dat vervolgens stolde. Toen het ijs verdwenen was bleef de tafelberg over.