Verstevigen van de Houtribdijk: een wereldprimeur in het water

In 1932 werd Nederland een zee armer en een meer rijker. Met de bouw van de Afsluitdijk veranderde de Zuiderzee in het IJsselmeer en waren de laaggelegen provincies beter beschermd tegen hoogwater. Ruim veertig jaar later werd er een tweede dijk aangelegd in de voormalige Zuiderzee. Het verstevigen van die waterkering, de Houtribdijk, zorgt nu voor een wereldprimeur.

De Houtribdijk is namelijk ’s werelds eerste dijk in water zonder getij die zal worden verstevigd met zandplaten naast het gebruikelijke breuksteen. ‘Aan beide kanten van de Houtribdijk wordt een zogenaamde zandige oever aangelegd van zo’n 140 meter breed. Daarvan ligt 70 meter onder water en 70 meter boven water,’ vertelt Marc Koolwijk van Rijkswaterstaat. ‘De oevers lopen heel geleidelijk op en zorgen ervoor dat de golven worden afgebroken voordat ze het daadwerkelijke dijklichaam bereiken.

Building with nature

Het is niet voor het eerst dat zand wordt gebruikt om de voeten droog te houden. Op verschillende plekken voor de Noordzeekust dient het als een soort natuurlijke motor die de kust beschermt tegen golfslag. Of die techniek ook zou kunnen werken in stilstaand water is de afgelopen jaren uitgebreid getest in een proefvak langs de dijk. Daarnaast werd er geëxperimenteerd met de aanleg van vegetatie op de zandplaten, om verschillende scenario’s na te kunnen bootsen. De resultaten waren zo positief, dat de techniek in de toekomst ook bij andere versterkingsprojecten zou kunnen worden toegepast.

De pilot werd geleid door specialisten van kenniscentrum EcoShape. ‘Binnen de stichting werken aannemers, ingenieurs, kennisinstellingen, overheden en ngo’s aan kennisontwikkeling over het concept Building with Nature,’ zegt Koolwijk. De natuur wordt daarmee tot onderdeel van het ontwerp gemaakt en dat heeft voordelen. Zo zal de nieuwe zandplaat de biodiversiteit in het gebied vergroten. ‘Op zand leven weer andere planten- en diersoorten dan op de traditionele harde versterking. En meer biologische diversiteit heeft als indirect gevolg dat de waterkwaliteit verbetert.’

Uitdaging

Toch blijft het spannend of de golfbreker in de praktijk net zo goed zal werken als in water met getij. ‘Dijkversterking met breuksteen is een bekende methode waarvan we weten dat het werkt. Door de modelberekeningen weten we in hoofdlijnen hoe de zandige oever zich zal gaan gedragen, maar nog niet in detail,’ vertelt Koolwijk.

Om niet voor verrassingen komen te staan stelt Rijkswaterstaat een uitgebreid monitoringsprogramma op. De TU Delft werkt hieraan mee met een promotieonderzoek naar de ontwikkeling van zandige oevers. ‘De resultaten gebruiken we om ervoor te zorgen dat we de Houtribdijk na de versterking nog beter kunnen beheren. Dan kan de Houtribdijk een belangrijk en innovatief project zijn voor de internationale waterbouwsector,’ sluit Koolwijk af.