Vorstwerking - kunst in de natuur

Jaren geleden liep ik in het vroege voorjaar in de Dévoluy (Frankrijk) en kwam grote brokken ijs op het pad tegen. Vreemd.... 

Toen ik langs de helling naar boven keek zag ik de bron. Dat was even schrikken, grote ijspegels hingen aan de rotsen. En met groot bedoel ik echt groot, wel minstens een meter lang. Ik ben gelijk weg gestapt van die brokken bij mijn voeten, want die kwamen van gevallen ijspegels. Die kun je beter niet op je hoofd krijgen.

Nu ben ik vaak gefascineerd door kleine tekens van de kou in een landschap. Zo heb ik een aantal keer mooi naaldijs (foto boven) gezien (vroeg opstaan na nachtvorst): ijsnaalden groeien onder andere in kleiige bodems en ‘verstoren’ het oppervlak. Zodra de dagtemperatuur boven nul graden komt verdwijnen ze weer.

Of zie de vreemde sporen door verdord gras in de bergen. Een tijdje nadenken en nog een paar keer soortgelijke sporen zien en eureka! Het waren muizen die onder de sneeuw rondliepen en deze resten van gangen achter lieten.

Maar ook rotsen tonen de vorstwerking: een mooie ronde kei is in brokken uiteengevallen door de cycli van kou/warmte. Er hoeft maar een scheurtje te ontstaan in een kei of vast gesteente en regenwater heeft toegang. Bij vorst zet het water uit in de scheuren en kunnen de scheuren groter worden. Vergroting van de scheur kan uiteindelijk een verzwakkend effect geven met als resultaat het uit elkaar vallen van de steen.

Thufur: deze verschijnselen zijn weer iets groter, maar ontstaan ook door vorstwerking. In feite ontstaan ze zoals de eerdergenoemde ijsnaalden, namelijk als ijslenzen. Door diverse processen wordt water naar de vriesgrens in de bodem getrokken, waardoor de opheffing van de bodem toeneemt.