Brexitbreuken

Het Britse referendumdrama is bij uitstek ook geografisch van aard: diepe kloven zijn op verschillende kaarten opnieuw zichtbaar, nieuw verschenen of komen er klaarblijkelijk nog aan.

De kaart van het referendum zelf laat grote verschillen zien tussen Londen, Schotland en Noord Ierland aan de ene kant en de rest van het nog nominaal Verenigde Koninkrijk aan de andere kant. Binnen Noord Ierland is de traditionele kloof tussen het overwegend protestantse Oosten en het overwegend katholieke westen goed zichtbaar.

Door boze tegenstanders van Brexit wordt de electorale kaart hierboven vergeleken met die van de districten waar in 1992 de gekkenkoeienziekte werd geconstateerd.  Natuurlijk is het een hoax, maar het tekent de gevoelens die bij een deel van de Britten leeft na het referendum.

De middelpuntvliedende krachten die de vereniging van het koninkrijk ondermijnen, zullen zich de komende tijd bij de hernieuwde bepaling van de verhouding tot Europa opnieuw manifesteren.

Gaat Londen zich echt als afwijkende stadsstaat presenteren? Dat zal toch werkelijk niet gaan. Gaat Schotland echt proberen een onafhankelijke positie van de rest van Groot Brittannië binnen de EU te verwerven? Dat zal niet meevallen. Zal in Noord Ierland de vraag naar Ierse hereniging in het licht van een verwijdering van het Verenigd Koninkrijk uit de EU opnieuw aan kracht winnen? Ligt een Spaanse inbreng in het bestuur van Gibraltar in het verschiet? Dat zou zomaar kunnen. Maar voorlopig is het hele land nog een lid van de EU in immense verwarring.

En in de EU staan de neuzen ook geenszins allemaal dezelfde kant op. Voorstanders van Nexit, Fixit, CZexit en andere varianten vragen om referenda. De EU instellingen schudden op hun grondvesten. Hoe verder? In Europa krijgen tegenstellingen tussen voor- en tegenstanders van een vechtscheiding met de Britten, alsook de voor-en tegenstanders van een versterkte politieke Europa een geografische uitdrukking. Bij de eerste staan Frankrijk en Duitsland tegenover elkaar. Bij de tweede lijkt de Frans-Duitse kerngroep aangevuld door de andere vier grondleggers van de Europese Gemeenschappen – met Nederland in vertwijfeling – te koersen op diepere integratie terwijl noordelijke en oostelijke lidstaten juist op de rem willen trappen. Een Europa van vele snelheden lijkt op komst. Sommigen voorspellen echter een snelle implosie van het EU systeem.

Mocht de EU de klap overleven, zal op mondiaal niveau de impact groot zijn. Terwijl Nederland en Italië een gedeelde zetel in Veiligheidsraad van de VN proberen te bemachtigen (nadat ze zonder resultaat tegen elkaar kandidaat waren), heeft de EU een van haar twee vaste zetels verloren. Het verlies van de Britse diplomatische en militaire inbreng is groot en zonder de Britse economie is de EU niet meer de grootste markt van de wereld. Mogelijkheden om milieubeleid en sociaal beleid te beschermen tegen de effecten van economische mondialisering en verdergaande concurrentie worden kleiner. Zal dit gevolgen hebben voor de inbreng van Europeanen in de vormgeving van TTIP?

Het wordt een spannende zomer en daarna is het zeker nog niet over.