De kaart doet er (nog steeds) toe

Veel onderzoek van geografen blijft achter de schermen, onzichtbaar voor het grote publiek. Het wordt gepubliceerd in academische tijdschriften, of in nota’s of notities voor bestuurders. Maar soms lukt het door te dringen in de media, vooral als er een opvallende kaart bij staat. In de jaren tachtig scoorde De Nieuwe Geografenkrant in NRC Handelsblad met kaartjes waarop een verwrongen Nederland getoond werd. Afstanden vanuit Utrecht naar steden aan de rand van het land werden niet uitgedrukt in kilometers, maar in reistijden. Plotseling lag Den Helder heel ver weg, op het uiterste puntje van een langgerekt schiereiland. 

Dat ook in 2014 kaarten die niet sporen met de fysieke, geografische realiteit tot de verbeelding spreken, ondervonden we toen we in het maartnummer van Geografie een artikel publiceerden over gepercipieerde afstanden in Europa. Hoe ver denken mensen dat twaalf steden in Oost- en Zuid-Europa van Amsterdam afliggen? Het is een klassieke oefening die al eind jaren zeventig door Utrechtse geografiestudenten werd gedaan. Op verzoek van twee journalisten die bezig zijn met een boek over kloven in Europa, hebben we die oefening herhaald in het voorjaar van 2013. Er blijkt in de 35 jaar die inmiddels verstreken niets veranderd te zijn. Nog steeds worden steden in Oost-Europa te ver weg gelegd, steden in Zuid-Europa te dichtbij.

De uitkomsten van het onderzoek zonden we naar de journalisten die ons hadden geïnterviewd over kloven in Europa. Ze stuurden een enthousiast bedankje: vast ook wel interessant voor de krant! Zo gezegd, zo gedaan. Op dinsdag stuurden we een email naar de wetenschapsredactie van NRC Handelsblad, inclusief de pdf van het artikel. Op woensdag reageerde wetenschapsjournalist Sander Voormolen, op donderdag was zijn artikel af, vrijdag verscheen Geografie, zaterdag 22 februari stond Voormolens artikel in het wetenschapskatern van NRC Handelsblad, maar ook in NRC Next. De Belgische kwaliteitskrant De Standaard nam het eveneens over, zelfs met een aankondiging op de voorpagina. En wederom trok de kaart, die NRC had hertekend, de meeste aandacht. Een kaart doet er toe.

Deze column is eerder gepubliceerd op GEO Perspectief.