Jan Koetsier (1930-2021): Reizen als werk

Op 7 januari 2021 is Jan Koetsier overleden. Hij zou in februari 91 worden. Jan was vanaf 1968 tot en met 1987 als sociaalgeograaf verbonden aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Vanuit die functie heeft hij van 1974 tot 1997 een belangrijke rol gespeeld binnen het KNAG. Hij was lid van diverse commissies, lid van de Genootschapsraad (1983-1993), secretaris van het KNAG-hoofdbestuur (1979-1983), recensieredacteur van het Geografisch Tijdschrift, later Geografie (1990-1994), maar vooral een lange tijd (1979-1997) actief binnen de Commissie Studiereizen. Het reizen loopt als een rode draad door zijn leven.

Jan toonde zich op de UvA een inzetbare en aimabele collega. Hij trad, na een loopbaan in het lager en middelbaar onderwijs, bij de UvA in dienst in een periode waarin de studentenpopulatie snel groeide. Tot de komst van Pelle Mug als beheerder vervulde Jan vooral beheerstaken. Hij begeleidde vanuit de vakgroep Stad en Land als wetenschappelijk hoofdmedewerker onder andere het tweedejaarsveldwerk en scripties en publiceerde op het gebied van de recreatiegeografie. En hij was blijmoedig inzetbaar voor diverse taken binnen de UvA: het maken van de studiegids en roosters, betrokken bij studentenbegeleiding en de organisatie van de verhuizing van het instituut van de Dapperstraat naar de Jodenbreestraat. Hij speelde een mediërende rol binnen de subfaculteit Sociale Geografie waar in de jaren zeventig veel werd vergaderd en politieke en disciplinaire tegenstellingen op het scherpst van de snede werden uitgevochten.

Toen het universitaire onderzoek vanaf 1983 formaliseerde en de promotie-eis in het onderzoek een rol ging spelen werden het KNAG en het reizen voor Jan steeds belangrijker. Binnen de UvA had Jan veel informele contacten. Vooral het zogenaamde ‘Jannenberaad’, gevormd door Jan Markusse, Jan Mansvelt Beck en JAK (zoals Jan veelal signeerde), was voor hem belangrijk. Reizen en het bespreken van personen en ontwikkelingen op het instituut vormden de inhoudelijke hoofdmoot van hun bijeenkomsten in café en restaurant. Fameus waren de fietstochten van de drie Jannen, waaronder een legendarische reis naar Salamanca die Jan in 1989 maakte met Jan Mansvelt Beck. Ook werden door hem weekenden georganiseerd waarbij leden van het KNAG-bureau en andere bestuursleden werden betrokken.

Ik leerde Jan kennen als de vriendelijke begeleider van het doctoraal scriptieproject waarmee ik mijn studie sociale geografie samen met vier anderen afrondde. Met mijn statistische inbreng en ‘spatial analysis’ benadering had hij weinig affiniteit maar hij gaf ons alle ruimte. Later mocht ik gebruik maken van de door hem, Hans van Amersfoort en Maurice de Hond verzamelde gegevens over tweede woningen in Nederland. Ook schreef ik met hem een artikel over Recreatie en Geografie in een door Ben de Pater geredigeerde bundel. Ik was slechts eenmaal met Jan op reis. In 1982 bezochten we samen een ruraal geografisch congres in Norwich (VK). De overtocht met een vrachtboot van de Norfolk Line (zonder stabilisatoren) van Scheveningen naar Great Yarmouth zal ik niet snel vergeten.

Op 15 januari is afscheid genomen van Jan Koetsier. Op dat moment bleek voor velen pas hoe belangrijk de rol van familie in het leven van Jan was. Jans’ privéleven werd door hemzelf, voor zijn UvA- en KNAG-collega’s, erg afgeschermd. Zelfs het Jannenberaad is maar eenmaal, na aandringen, bij hem thuis op bezoek geweest.

Ook na zijn vroegtijdige pensionering bleef Jan reizen. Hij heeft alle uithoeken van de wereld bezocht. Vooral Afrika en Indonesië waren hem lief. Maar hij trof thuisgekomen een hechte familieband. De liefde voor geografie werd dan ook in de familie doorgegeven: neef Paul Koetsier ging sociale geografie (en rechten) aan de UvA studeren. Buiten de geografische wereld was Jan in zijn directe omgeving en in Amsterdam kerkelijk en bestuurlijk actief.