Een sociale representatie die iemand van een woonomgeving heeft bevat meningen, beelden en overtuigingen over die bepaalde woonomgeving. Deze worden overgebracht door literatuur, televisie, media, de staat, familie en vrienden. Daarnaast zijn ervaringen in een woonomgeving, opgedaan door bijvoorbeeld toerisme of omdat iemand eerder in het gebied heeft gewoond, van invloed.
Midden-Drenthe: een landelijke idylle met verrassingen
7 december 2023
Kennis
FOTO: GERJAN VAN NOORD/FLICKR
De pandemie en de oververhitte huizenmarkt hebben jonge gezinnen uit de Randstad aangemoedigd om elders in Nederland naar rust en ruimte te zoeken, zoals in Midden-Drenthe. Opvallend genoeg ontdekten zij niet alleen sereniteit, maar ook een verrassend goed winkelaanbod. Hoe zit dat precies? Dit artikel belicht dit onverwachte verschijnsel en overweegt mogelijke redenen voor de groeiende aantrekkingskracht van Midden-Drenthe op stadsverlaters.
De laatste jaren is het aantal mensen dat uit de Randstad is verhuisd toegenomen. In 2021 zochten 75.000 mensen een woning buiten de Randstad. Slechts 53.000 mensen maakten de omgekeerde verhuisbeweging. Dit resulteerde in een netto migratie van 22.000 meer mensen die vanuit de Randstad naar gebieden buiten deze regio verhuisden. Vooral aangrenzende gebieden, zoals Nijkerk, Culemborg en Almere, zijn populair (kaart 1).
Ook plattelandsgemeenten die verder van de Randstad afliggen zijn in trek. Midden- Drenthe is in dit opzicht interessant. De gemeente is namelijk het enige Drentse gebied waar er sinds 2019 een jaarlijkse toename van het verhuissaldo met de Randstad is.
Vooral jonge gezinnen verlaten de Randstad. Vanwege de hoge huizenprijzen en de hoge bebouwingsdichtheid zijn hun woonwensen namelijk lastig te realiseren in de Randstad. Wat zijn deze wensen precies?
Bron: CBS
Stedelijke vlucht
Jonge gezinnen streven naar een groene, ruime, en rustige woonomgeving, omdat ze de stad te onveilig en overbevolkt vinden om hun kinderen op te voeden. De coronacrisis, die gezinnen gedwongen heeft om veel tijd thuis door te brengen, heeft dit verlangen verder versterkt. Suzanne Thöene, een deskundige aankoopmakelaar die gespecialiseerd is in het begeleiden van mensen die de stad willen verlaten, bevestigt deze trend: ‘Door corona zijn mensen echt anders gaan kijken naar hun woonomgeving. Die tendens zet door, vooral jonge gezinnen trekken de stad uit.'
Deze jonge gezinnen hebben ook vaak de wens voor een ruime woning en een tuin waarin hun kinderen vrij kunnen spelen. Hoewel de interesse in dergelijke woningen al sinds 2012 groeit, heeft de coronacrisis deze trend verder versterkt. In combinatie met het beperkte aanbod van beschikbare woningen in de Randstad, zijn de huizenprijzen sterk gestegen. Dit maakt de huizen voor middeninkomens onbetaalbaar, waardoor zij gedwongen worden om uit te wijken naar goedkopere gebieden buiten de Randstad, waar ruimere woningen voor minder geld te vinden zijn.
Vooral de grote gebieden grenzend aan de Randstad zijn populair. Hier denken de Randstedelingen namelijk een rustige omgeving te kunnen vinden, zijn de huizenprijzen lager dan in de Randstad en hoeven ze hun centrale woonlocatie niet op te geven. Bij een verhuizing naar de uithoeken van Nederland is dit echter wel noodzakelijk. Familie kan dan moeilijker worden opgezocht. Desondanks zijn deze gebieden aantrekkelijk vanwege nog gunstigere huizenprijzen en de verwachting dat het nog rustiger wonen is. Daarnaast heeft de opkomst van thuiswerken de afstand tot de werkplek minder belangrijk gemaakt.
Waarom is dan juist de gemeente Midden- Drenthe het enige Drentse gebied waar sinds 2019 steeds meer Randstedelingen komen dan er bewoners uit de gemeente vertrekken naar de Randstad? Dit kan mogelijk verklaard worden door het innovatieve bouwproject op het Lievingerveld. In dit project zijn de grondprijzen laag en de regelgeving minimaal. Hierdoor hebben bewoners een grote vrijheid bij het bouwen van een woning. Ook is het mooi meegenomen dat Midden-Drenthe een treinstation heeft en naast de A28 ligt. Zwolle en Groningen zijn hierdoor binnen 30 minuten bereikbaar.
Kader 1: De sociale representatie uitgelegd
Midden-Drenthe als landelijke idylle
Bij de verhuizing naar Midden-Drenthe hebben de Randstedelingen zich onder andere laten leiden door de sociale representatie die zij hebben van het gebied: rust, groen, stilte en natuur. Midden-Drenthe is in de ogen van de Randstedelingen dus een landelijke idylle.
Wat betreft winkelvoorzieningen leefde onder Randstedelingen de verwachting dat het aanbod in Midden-Drenthe beperkter zou zijn dan in de Randstad. Daarnaast hadden ze de overtuiging dat ze meer tijd kwijt zouden zijn om bij de winkels te komen. Deze ideeën hielden de verhuizing naar Midden-Drenthe niet tegen. De wens voor rust en ruimte was sterker dan de wens voor een groot winkelaanbod.
Een idylle met verrassingen
Na de verhuizing wordt de landelijke idylle bevestigd: de Randstedelingen vinden de omgeving in Midden-Drenthe groen, rustig en stil. De verrassing zit in het winkelaanbod: dat is ruimer dan verwacht. Zo zei een bewoner:
‘Wat betreft winkels, ben ik verbaasd over het grote winkelaanbod. Hoogeveen heeft een aantrekkelijke winkelstraat met een ruim aanbod zoals kledingwinkels, schoenenwinkels en woonwinkels. Ook Beilen heeft veel te bieden, waaronder verschillend kledingwinkels.’
Voor dit ruimere aanbod moet men echter bereid zijn om hun blik te verruimen. Het winkelaanbod is namelijk verder reizen dan aanvankelijk gedacht. De nieuwe bewoners ervaren dit niet als een obstakel. Het is namelijk een kwestie van gewenning. Ook speelt het verschil tussen de reistijd en de reisafstand mee. Hoewel ze in Midden-Drenthe namelijk extra kilometers moeten maken om winkels te bereiken, is de totale reistijd in Midden- Drenthe vergelijkbaar met die in de Randstad. Dit verschil komt door de trage verkeersdoorstroom in de Randstad. Een bewoner zei bijvoorbeeld:
‘Het feit dat IKEA iets verder weg ligt, is geen probleem. Als je de A28 oprijdt, ben je snel in Hoogeveen, Groningen of Zwolle. Hoewel de afstand in kilometers langer is, kost het praktisch net zoveel tijd als in de Randstad door de files en stoplichten.’
Voor Randstedelingen is Midden-Drenthe dus, zoals verwacht, een idyllische omgeving. Bovendien moeten ze zich niet laten tegenhouden door de verrassend grote reisafstand naar het grote winkelaanbod. De reistijd naar het winkelaanbod is namelijk vaak hetzelfde als in de Randstad. Voor veel Randstedelingen zijn de grotere reisafstanden ook een kwestie van gewenning
De communicatie van de landelijke idylle
In de marketingcampagne van de provincie Drenthe waarin de slogan 'Drenthe doet wat met je' centraal stond, lag de focus op het tonen van de landelijke idylle. Posters, reclamespotjes en gidsen benadrukten de rust, ruimte en natuur. Het doel was om de sociale representatie van Drenthe bij jonge gezinnen te veranderen. De provincie moest niet langer worden gezien als een plek voor fietsende ouderen, maar als een aantrekkelijke woon- en werkbestemming. De gemeente Midden-Drenthe nam actief deel aan deze campagne die van 2007 tot 2017 werd uitgevoerd.
Hoewel de campagne, zoals beschreven in kader 2, succesvol is, heeft de provincie in 2017 gekozen voor een accentverschuiving. Met de vernieuwende nadruk op de vrijetijdseconomie proberen ze het beeld van Drenthe als recreatief gebied te versterken. Vanaf dit moment heeft de gemeente Midden-Drenthe, in nauwe samenwerking met de provincie, haar eerste eigen marketinginspanningen ontplooid. Hierin draait het ook om recreatie.
Gezien de recente trend waarin steeds meer Randstedelingen buiten de Randstad willen wonen, is het cruciaal dat de gemeente haar marketing opnieuw richt op het bevorderen van wonen en werken in de regio. In de vorige campagne schoot vooral de communicatie over het winkelaanbod tekort, wat als een gemiste kans wordt beschouwd. Het benadrukken van zowel de landelijke charme als het opvallend goede winkelaanbod bij het verkennen van de omgeving kan namelijk meer Randstedelingen aantrekken dan wanneer enkel de landelijke idylle wordt benadrukt. Sommige potentiële verhuizers hebben namelijk twijfels over het verhuizen naar deze regio vanwege zorgen over een beperkt winkelaanbod.
Deze komst van nieuwe bewoners uit de Randstad is van belang omdat dit de demografische trends in de gemeente Midden-Drenthe kan vertragen. Tussen 2021 en 2035 wordt namelijk een bevolkingsdaling van 2,5% tot 5,0% verwacht en zal de vergrijzing naar verwachting met 15% toenemen. Met de komst van nieuwe bewoners kan de gemeente het verassend grote winkelaanbod behouden en blijft de gemeente floreren!
Kader 2: Het succes van de campagne ‘Drenthe doet wat met je’
De marketingcampagne ‘Drenthe doet wat met je’, heeft het beeld van de provincie bestaat veranderd. De traditionele associaties als saai en ouderwets zijn vervangen door positieve associaties als gezelligheid, natuur, gastvrij, rust en ruimte.
Hierdoor heeft Drenthe haar positie als aantrekkelijke woonprovincie versterkt. In 2007 bungelde Drenthe nog ergens onderaan. In 2013 behaalde Drenthe daarentegen de derde plaats als favoriete provincie om in te wonen als alternatief voor de eigen woonprovincie.
Dit positieve imago kan mogelijk de jaarlijkse groei van het aantal Randstedelingen dat tussen 2013 en 2017 naar Drenthe verhuisde, verklaren. In 2013 verhuisden nog 1906 Randstedelingen naar Drenthe, terwijl dit aantal in 2017 was gestegen tot 2634. In Midden-Drenthe werd van 2014 tot 2017 ook elk jaar een groei in het aantal verhuisde Randstedelingen waargenomen.
BRONNEN:
- CBS Statline (2023, 17 juli). Tussen gemeenten verhuisde personen [database]. Geraadpleegd op 7 november 2023, van https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/ dataset/81734NED/table?ts=16992848709 34
- Halfacree, K.H. (1993). Locality and Social Representation: Space, Discourse and Alternative Definitions of the Rural. Journal of Rural Studies, 9(1).
- Heins, S. (2002). Rurale woonmilieus in stad en land: plattelandsbeelden, vraag naar en aanbod van rurale woonmilieus. Utrecht: Universiteit Utrecht
- Karsten, L. (2020). Counterurbanisation: Why settled families move out of the city again. Journal of Housing and the Built Environment, 35(2).
- Marketing Drenthe (2011). 5 jaar marketing en promotie van Drenthe. Assen: Marketing Drenthe
- Provincie Drenthe (2014). Marketing en promotie van Drenthe/Marketing Drenthe 2015-2018. Assen: Provincie Drenthe
- Samplonius, L. (2022, 25 november). Zij verruilden de stad voor het platteland: 'Wennen aan trager tempo' [Nieuwsartikel]. Geraadpleegd op 7 november 2023, van https://www.rtlnieuws.nl/lifestyle/artikel/53 49236/randstadverlaters-verruilden-stad- voor-platteland-wennen-aan-trager- tempo