Onderwijsdag – sneak preview [7]: Grenzen – geografischer wordt het niet

De ene ligt in het midden van een rivier, de andere stamt uit de koloniale tijd. In grenzen komen fysische én staatkundige geografie vaak samen. In deze workshop krijg je allerlei voorbeelden om in de klas bepaalde geografische concepten te verhelderen. Met speciale aandacht voor examenregio’s en de Nederlandse rivieren en kust.

Je vindt ze op bijna elke kaart. Rechte lijnen van duizenden kilometers lang zoals tussen de Verenigde Staten en Canada, onnavolgbare kronkelingen zoals bij de Nederlands-Belgische enclaves van Baarle, of juist perfect in het midden van een rivierbedding, zoals bij de Rijn tussen Frankrijk en Duitsland. In de workshop van journalist Milo van Bokkum zal het stikken van de kaarten en anekdotes over grenzen.

In veel grenzen komen fysische én staatkundige geografie samen. Ze zijn bijvoorbeeld ontstaan op de top van een waterscheiding, liggen in Nederland op stuwwallen of op plekken waar moerassen een gebied totaal ondoordringbaar maakten. Of ze hebben juist alles te maken met het koloniale verleden van een land, waarbij de gevolgen vaak nog doorwerken in het heden.

In de workshop over grenzen staan we stil bij de plekken op de kaart van Nederland én op de wereldkaart waar de loop van grenzen interacteert met bepaalde geografische begrippen. Het doel is voorbeelden te geven die je in de klas kunnen helpen bepaalde geografische concepten voor het voetlicht te brengen. Er is daarom speciaal aandacht voor eindexamenregio’s als Zuid-Amerika, en de Nederlandse rivieren en kusten.

Neem de grenzen van Suriname. Doordat de koloniale machthebbers zich vrijwel alleen aan de kust ophielden, is het binnenland in de 18e en 19e eeuw slechts ten dele verkend. Daardoor zijn de grenzen van Suriname diep in de jungle zonder veel aandacht getrokken, iets wat nu nog altijd veel instabiliteit in de regio geeft.

En wat te denken van de meest recente Nederlandse grenswijziging. In feite is deze het gevolg van het ooit populaire beleid om riviermeanders recht te trekken. In 2018 kwamen België en Nederland met elkaar overeen een klein stukje land uit te ruilen, net onder Maastricht. Door het rechttrekken van de Maas in de tweede helft van de 20e eeuw liep de grens niet meer samen met de rivier, zoals oorspronkelijk het geval was. Met als gevolg dat beide landen aan de ‘andere kant’ van de rivier nog kleine stukjes land hadden, waar het moeilijk was zicht te houden op illegale activiteiten. Na lang onderhandelen kwam het vier jaar geleden tot een oplossing.

In de workshop van Milo van Bokkum, auteur van het boek Grensstreken, zal het stikken van de kaarten, anekdotes en enthousiasme voor het onderwerp.