Polen: een verdeeld land dat Europa verdeelt

De Poolse regering ligt al een tijd op ramkoers met de Europese Unie. Polen laat zich simpelweg niet de les lezen door de buitenwacht. Daar zit een hele geschiedenis van territoriale verscheuring achter. Die bepaalde ook dat Polen zich verdeeld ontwikkelde. En dat is nog steeds zo. Polen A en B.

De spanningen tussen de Europese Unie en de Poolse regering lopen hoog op. De EU is bezorgd dat de democratie in Polen wordt uitgekleed en Polen negeert de Europese rechtsorde (zie kader Rechtsstrijd). Afgelopen oktober beschuldigde premier Morawiecki de Europese instellingen van financiële chantage en ‘paternalistische betweterigheid over democratie en rechtsstaat’.

Wie Polen van buitenaf iets oplegt, raakt een open zenuw. Polen is historisch gezien een geopolitieke speelbal van omliggende grootmachten. In de 18e eeuw werd Polen opgedeeld door het Pruisische, Russische en Habsburgse rijk (figuur 1). Een traumatische ervaring. Pas na de Eerste Wereldoorlog werd Polen weer een onafhankelijk land. Maar niet voor lang. In 1939 werd het land opnieuw opgedeeld tussen nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie. Na 1945 werd het verwoeste Polen een Sovjetstaat. Pas in 1989 werd Polen weer zelfstandig. Maar het vormde bepaald geen eenheid.