Venetiaanse toestanden

De Amsterdamse binnenstad heeft last van Venetiaanse toestanden, zo koppen media momenteel dikwijls. Venetianisering is een van de nieuwe geografische termen die het publieke en wetenschappelijke debat hebben bereikt. Het moge duidelijk zijn dat Venetianisering iets is wat we niet willen in onze steden. Maar wat is het precies?

Venetië is al sinds de Grand Tour een populaire toeristische bestemming. Waren het eind 17e eeuw vooral de zeer rijke jonge Engelse edellieden die voor hun ontwikkeling een rondtocht door Europa maakten, drommen nu groepen Amerikanen, Aziaten en Oost-Europeanen samen in de nauwe straatjes van dit cultuur-historisch unieke stukje Europa. Sinds de jaren ‘50 van de vorige eeuw is de toeristische druk exponentieel gestegen. Naar schatting bezoeken jaarlijks 30 miljoen toeristen Venetië, van wie het overgrote merendeel er slechts enkele uren doorbrengt. Het aantal inwoners is gedaald, van bijna 180 duizend in de jaren ‘50, tot 55 duizend anno 2016. Elk jaar neemt de bevolking met nog eens duizend personen af.

De toeristische druk, door de Venetianen als een horde barbari beschreven, wordt de stad teveel. Venetianisering gaat echter verder dan het beschrijven van drukke toestanden. Venetianisering slaat op het proces van een volwassen wordende stedelijke toeristische bestemming die uiteindelijk ten onder gaat aan haar eigen succes. De groeiende populariteit leidt tot stijgende prijzen, van accommodatie tot restaurants. Toeristen besluiten vervolgens steeds vaker niet in de bestemming zelf te verblijven, maar als dagbezoeker de stad aan te doen. In dit korte bezoek worden vooral de toeristische hotspots aangedaan en wordt het bredere aanbod van culturele en historische attracties overgeslagen. In Venetië bezoekt bijvoorbeeld één van de twee toeristen die in de stad verblijven een museum, tegenover één van de honderd dagbezoekers.

Ook het aanbod van diensten en producten past zich aan het bliksembezoek aan. De kwaliteit van producten en service gaat omlaag, de focus ligt op kwantiteit. Denk aan de beruchte Nutella pannenkoeken die een symbool zijn geworden voor plaatsen waar de toerist de lokale inwoner heeft verdreven. En dat is precies het probleem. De drukte veroorzaakt door, met name, dagjesmensen maakt de bestemming minder aantrekkelijk voor bewoners, maar ook voor toeristen die langer zouden willen blijven. Beide groepen blijven weg, wat een vicieuze cirkel in beweging brengt. Dat is Venetianisering. Ziet u al Venetiaanse toestanden in uw favoriete binnenstad?

MEER WETEN?

Lees dit artikel dat aangeeft dat er al in 1996 problemen zijn met draagkracht in Europese steden, iets wat vervolgens twintig jaar is genegeerd.

Of bekijk de documentaire The Venice Syndrome.