Big data in de strijd tegen corona

Covid-19 in China

Op vakantie in Nederland ziet Vera Kranenburg, Yenching Scholar aan de Peking University, hoe covid-19 half februari in China om zich heen grijpt. Van terugkeer is geen sprake. Ze beschrijft de stringente Chinese aanpak in het terugdringen van de verspreiding van covid-19, waarbij privacy van ondergeschikt belang is. Geografisch onderzoek blijkt binnen de aanpak een belangrijke rol te spelen. Een blik op de situatie in China, tot 1 april.

Sinds augustus woon ik in Beijing om een master over China’s internationale betrekkingen te volgen aan de Peking University. China kent geen kerstvakantie, maar wel een lange vakantie met Chinees Nieuwjaar. Die begon voor studenten op 13 januari en zou ongeveer een maand duren. Ik vloog dan ook naar Amsterdam om deze tijd bij familie door te brengen. Vlak voor de vlucht hadden we iets gehoord over een virus. En al was de ernst van de situatie nog totaal niet duidelijk, in de metro op weg naar het vliegveld droeg ik voor de zekerheid een mondkapje – iets wat je in Azië altijd al veel ziet.

Eenmaal in Nederland vernam ik van achtergebleven studiegenoten hoe covid-19 China in zijn greep kreeg en steeds verdergaande maatregelen getroffen werden om de verspreiding tegen te gaan. Na amper twee weken ontving ik van de universiteit bericht dat ik niet terug kon naar Beijing en mijn vlucht moest annuleren. Dat hoefde al niet meer: de luchtvaartmaatschappij had alle vluchten naar China inmiddels afgeblazen.

Big data

Intussen weten we dat covid-19 zich voor het eerst manifesteerde op de Huanan vismarkt in Wuhan, hoofdstad van de provincie Hubei. Vandaar verspreidde het virus zich na 18 januari razendsnel naar andere steden en provincies in China, omdat veel mensen in die periode naar hun familie reisden om samen het Chinees Nieuwjaar te vieren. Eind januari was er in elke provincie of regio in China minstens één besmetting met het nieuwe  coronavirus geteld en nam het aantal bevestigde besmettingsgevallen snel toe. Ruim veertien dagen later vlakte het aantal geregistreerde nieuwe besmettingen per dag af, behalve in de zwaar getroffen provincie Hubei.

Terwijl microbiologen zich bogen over onderzoek naar het virus zelf, trachtten geografen met geografische informatiesystemen (GIS) de verspreiding te volgen en in kaart te brengen. Zo publiceerde een groep wetenschappers van de Chinese Academy of Sciences en de International Geographic Union in Beijing haar bevindingen al op 12 maart in het rapport Covid-19: Challenges to GIS with Big Data.

Door big data uit diverse bronnen samen te brengen, konden ze de epidemie visualiseren. Ze volgden bijvoorbeeld het spoor van besmettingen van plaats naar plaats en konden zo de regionale overdracht van het virus voorspellen.

De big data waren beschikbaar door de monitoring vanuit de Chinese overheid en door de informatie die bedrijven vrijgaven. Zo publiceert de overheid dagelijks cijfers over de gezondheidssituatie en ziektebestrijding, en delen Chinese internetbedrijven als Tencent en Baidu (vergelijkbaar met Google, Facebook en Amazon) locatiedata van gebruikers. De onderzoekers raadpleegden ook andere bronnen, zoals van de internationale luchtvaart en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). China gaat op een andere manier om met privacy dan Nederland. Dat is zichtbaar in een veel minder strikte privacywetgeving, en internationaal onderzoek wijst uit dat Chinese burgers zich ook minder dan  gemiddeld in de wereld bekommeren om hun privacy. Al neemt de aandacht voor privacy de afgelopen jaren wel toe. Een interessante blog over privacy en corona, en regionale verschillen daarin, staat op solv.nl/blog/datain-de-strijd-tegen-corona-hoe-zit-het-met-de-privacy.

Op basis van de verzamelde gegevens berekenden de Chinese geografen het risico dat mensen in afzonderlijke regio’s liepen en stemden daarop af hoe streng de maatregelen moesten zijn. Op basis van dezelfde informatie konden ook de vraag en aanvoer van medische hulpmiddelen worden gereguleerd. De onderzoekers beschikten over data op drie schaalniveaus: het individu, de groep en de regio. Op individueel niveau vergeleken ze het lokaal opduiken van het virus met hoe patiënten zich door het land verplaatsten. Op groepsniveau schatten ze de omvang van de bevolkingsstroom en volgden ze de verspreiding van deze mensen om nieuwe virusuitbraken te kunnen voorspellen. Op regionale schaal bekeken ze de risico’s op een grotere uitbraak van het virus, en analyseerde ze de balans tussen de aanvoer van en vraag naar medische hulpmiddelen. In hun rapport benadrukken de geografen hoe belangrijk dit soort onderzoek is om de verspreiding van het virus te begrijpen, en dat het effectief blijkt te kunnen bijdragen aan het indammen daarvan.

Opheffing lockdown

Terwijl het virus in andere landen een groeiend probleem is, gaat het in China inmiddels beter. De hoeveelheid geregistreerde nieuwe gevallen neemt af, net als het aantal sterfgevallen per dag. Daarmee is de crisis nog niet voorbij. Zowel de  nationale overheid als gemeentelijke en provinciale overheden zijn bezig China stukje bij  beetje weer open te stellen. In enkele minder getroffen provincies zoals Guizhou, Yunnan en Qinghai gaan eerst basis scholen, dan middelbare scholen en als laatste de universiteiten weer open. Ook fabrieken draaien weer, maar veel mensen met een kantoorbaan werken nog thuis. In Hubei en vooral Wuhan is het proces van openstelling het ingewikkeldst. Na een lockdown ligt het gevaar van een nieuwe uitbraak op de loer, zeker als het gewone leven in één keer opstart. Daarom wordt het openbare leven stukje bij beetje weer mogelijk gemaakt. Zo is de lockdown van de provincie Hubei en de stad Wuhan op 8 april officieel afgelopen, maar ligt het openbaar vervoer dan nog grotendeels plat. Eerst wordt het makkelijker voor mensen van buiten de stad om naar Wuhan te komen en pas  later voor de  inwoners om de stad te verlaten. Als je uit Wuhan ergens anders heen wil, moet dat officieel geregeld zijn, bijvoorbeeld met een bus van het bedrijf waarvoor je werkt. Ook moet je negatief testen op covid-19, en de stad waar je heen gaat, moet mensen uit Wuhan accepteren. Je kunt dus niet ‘zomaar’ vanuit Wuhan naar Beijing reizen. In Xianning, een andere miljoenenstad in Hubei, en eerder opengesteld dan Wuhan, wordt iedereen die de stad wil verlaten, eerst op het virus getest. De ziekenhuizen kunnen echter maar een paar honderd tests per dag aan. Ook daardoor duurt het nog lang voor iedereen die weg wil, dat ook kan. Hoe lastig het is de genomen maatregelen stap voor stap terug te draaien, wordt bijvoorbeeld ook duidelijk aan het feit dat alle bioscopen een week nadat ze geopend waren, opnieuw moesten sluiten.

Grenzen

Nu covid-19 zich vooral in landen buiten China lijkt te verspreiden, doet zich nog een bijzondere ontwikkeling voor. Waar China eerst intern op slot zat, geldt dat nu aan de buitengrens. Toen de virusuitbraak in Wuhan werd geconstateerd, moesten Wuhan en Hubei in quarantaine en kon niemand de stad of provincie meer in of uit. Daarop gingen andere steden in Hubei op slot en vervolgens andere provincies. Van de ene naar de andere provincie reizen werd zo goed als onmogelijk. Kleinere plaatsen zonder vastgestelde virusbesmettingen namen het heft in eigen hand en lieten geen buitenstaanders meer toe om zo de eigen gemeenschap te beschermen. Veel landen in Azië en later de rest van de wereld begonnen met het weren van vluchten uit China. Buurland Mongolië sloot haar grens met China. China zelf deed de buitengrenzen niet dicht, enkel grenzen binnen het land. Nu vindt er een omkering plaats. Terwijl de grenzen binnen China langzaamaan opengaan, sluiten de buitengrenzen. Dit begon met een quarantainemaatregel waarbij iedereen die grote steden als Beijing en Shanghai vanuit het buitenland binnenkwam, veertien dagen in thuisquarantaine moest. Bezoekers uit sterker getroffen regio’s zoals Italië en Iran werden veertien dagen in quarantaine gehouden in hotels die de overheid daarvoor had aangewezen. Niet lang daarna gold deze maatregel voor iedereen die vanuit het buitenland naar Beijing reisde. Als laatste maatregel heeft China alle geldige visa om het land binnen te komen en alle tijdelijke verblijfsvergunningen voorlopig ongeldig verklaard. Daarmee is China nu voor buitenlanders onbereikbaar. Deze verschuiving van grensbewaking  reflecteert de ontwikkeling van de verspreiding van het virus binnen en buiten China. Waar China hierop steeds meer grip lijkt te krijgen, wordt het probleem in andere delen van de  wereld steeds groter. Nu zijn verreweg de meeste officieel ge registreerde nieuwe virusgevallen in China geïmporteerd uit het buitenland. De maatregel speelt ook in op een nationalistisch sentiment, want zo’n 90 procent van de geïmporteerde virusgevallen zijn mensen met een Chinees paspoort die terugkeren uit het buitenland. Zij worden officieel niet geweerd door de nieuwe maatregel, maar doordat er nauwelijks nog vluchten naar China gaan – buitenlandse vliegmaatschappij mogen slechts een keer per week op China vliegen – worden zij effectief buiten het land gehouden.

Opstarten

Ook voor ‘mijn’ universiteit in Beijing is het ingewikkeld op te starten. De scholen en universiteiten moeten wachten op toestemming van de lokale overheid voordat ze open gaan. In China rangschikken onder andere economen de grote steden hiërarchisch in tiers (niveaus) op basis van onder meer inwoneraantal, inkomens en commerciële kansen. Tot de eerste tier behoren Beijing, Shanghai, Guangzhou en Shenzhen. De verwachting is dat het in deze steden langer zal duren voor de scholen open mogen dan in dorpen en kleinere steden en in de regio’s die het minst geraakt zijn door het virus. Het blijft echter afwachten.  De nationale regering zit in een spagaat tussen het snel weer  op gang brengen van de economie en het voorkomen van een tweede golf van virusinfecties. Zelfs als straks Peking University open zou gaan, blijft het voor de Yenching Academy, met een meerderheid van internationale studenten, heel ingewikkeld iedereen terug te halen en de colleges fysiek te hervatten. Buitenlandse studenten kunnen voorlopig het land niet meer in, en zodra ze dat wel mogen, is de kans groot dat iedereen eerst in quarantaine moet.

Voorlopig zit ik nog iedere dinsdagochtend om 7 uur voor mijn beeldscherm in het online college over China’s rol in internationale ontwikkelingssamenwerking. Mijn klasgenoten uit Ghana, Mongolië, Tsjechië en degenen die nog wel in China zitten, zie ik dan ook. Al het universitair onderwijs in China is overgeschakeld op online colleges, net als nu in Nederland. Ik verwacht pas het volgende semester weer fysiek de collegezaal in te kunnen. Onder tussen blijft het hopen dat er geen tweede uitbraak komt in China, en dat we hier in Nederland het virus ook onder controle krijgen.

BRON

• Chenghu Zhou 1), Fenzhen Su, Tao Pei, An Zhang, Yunyan Du, Bin Luo1,  Zhidong Cao, Juanle Wang, Wen Yuan, Yunqiang Zhu, Ci Song, Jie Chen, Jun Xu, Fujia Li, Ting Ma, Lili Jiang, Fengqin Yan, Jiawei Yi, Yunfeng Hu,  Yilan Liao, Han Xiao. Covid-19: Challenges to GIS with Big Data. Geography and Sustainability 2020 nr. 1.

1) De auteurs zijn werkzaam bij de volgende instituten: State Key Laboratory of Resources and Environmental Information Systems; Institute of Geographic Sciences and Natural Resources Research; Institute of Automation; College of Resources and Environment; School of Artificial Intelligence (alle: University of the Chinese Academy of Sciences, Beijing); Commission on Geographical Information Science, International Geographic Union, Beijing.