De Generaal Jacqueslaan

Aangezien de master geografie van de KU Leuven samen met de Vrije Universiteit Brussel (VUB) wordt aangeboden, is de VUBcampus in Brusselse gemeente Elsene een plek waar ik geregeld kom. En al zijn er verschillende wegen die naar de campus leiden, om de Generaal Jacqueslaan kun je bijna niet heen. (De campus ligt op een voormalig kazerneterrein, vandaar dat je er via een generaal kunt komen.) De Generaal is een onmogelijke stadsstraat, een ‘stadsautostrade’ om het in goed Vlaams te zeggen. Twee keer drie rijstroken en daartussen twee trambanen in eigen bedding. Geen pleziertje voor de fietser, althans tot voor kort.

Want daar kwam verandering in. In 2014 pakte het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een klein stukje van de laan (en slechts in één richting) aan en verving daar de drie rijstroken door twee bredere autostroken en een fietspad. Voor een klein deel was dat een fietssuggestiestrook, maar grotendeels was het toch een echt fietspad, hoewel slechts met een streep verf gescheiden van de stadsautostrade.

Goede aanpassing zou je denken, maar daar dachten de Elsener schepenen van zowel liberale als socialistische snit anders over. Ze waren boos op de eveneens socialistische gewestelijke minister (maar wel Nederlandstalig), die de plannen er zomaar doordrukte. De Generaal is een gewestelijke weg en daarom de verantwoordelijkheid van de minister en niet van de schepenen, net zoals in Nederland bepaalde wegen onder Rijkswaterstaat vallen.

Voor de schepenen en ook veel andere lokale politici zijn autobestuurders gelijk aan stemmers, hoewel juist een autostrade natuurlijk veel auto’s aantrekt van buiten Elsene, en elke fietser in de gemeente de laan vroeg of laat door moet of op z’n minst moet oversteken. De schepenen werden gesust: het ging slechts om een proefstrook en als het niet zou werken kon dat streepje verf ook zo weer worden verwijderd. De lokale politici leken niet echt gerustgesteld. Een jaar passeerde waarin de gemeente en het gewest probeerden om met een nieuw plan te komen voor de hele Generaal. De neuzen stonden echter te zeer verschillende kanten op om tot een goed compromis te kunnen komen. Gelukkig kon men de resultaten van de teststrook nog afwachten. Daaruit bleek dat fietsers zich niet alleen veel veiliger voelden op de paar blokken met fietspad, maar deze ook aanmerkelijk vaker gebruikten. Terwijl veel van hen op zoek bleven naar een alternatief voor de rit in de tegenovergestelde richting.

Bovendien bleek het autoverkeer veel beter door te stromen. In de oude driebaansvariant werd er veel veranderd van rijstrook. De hoop op een paar seconden winst voor de één resulteerden dikwijls in tijdverlies voor het collectief – een soort tragedy of the commons. Daarnaast kon men vaak onvoldoende gebruik maken van de drie rijstroken, vooral omdat ze relatief smal waren voor een autostrade: aan de rechterkant pasten vrachtwagens nauwelijks in een baan (en waren er bovendien fietsers waar men omheen moest), aan de linkerkant zat men soms erg dicht op de tram, waardoor bestuurders aan beide kanten soms deels op de middelste rijstrook reden.

Eind goed al goed, zou je denken: tegenstanders overtuigd, want twee stroken is ook beter voor automobilisten. Zo simpel was het uiteraard niet. Lokale politici trokken de testresultaten in twijfel, terwijl het voor zowel fietsers als automobilisten die de Generaal geregeld rijden, duidelijk zou moeten zijn dat doorstroming en veiligheid waren verbeterd. Het gewest zet dan ook gewoon door en laat zich niet uit het veld slaan door de in Brussel gebruikelijke tegenwerking tussen overheidsdiensten onderling. In de zomer van 2017 moeten de werkzaamheden beginnen. Wordt vervolgd.