Geo Future School: denken in oplossingen in plaats van problemen

Sinds een paar jaar zijn kris kras door Nederland zo’n dertig Geo Future Scholen actief. Zij besteden extra aandacht aan grote vraagstukken van deze tijd zoals water, energie, voedsel, klimaat en globalisering. Wat zijn de ervaringen en ontwikkelingen tot nu toe?

Veel scholen in het voortgezet onderwijs geven kleur aan het eigen curriculum in profielstromen zoals het technasium en de CultuurProfielSchool. De stroom Geo Future School stimuleert leerlingen na te denken over de toekomst van de planeet. Aardrijkskunde kan daarbij fungeren als bruggenbouwer tussen vakgebieden en sectoren met ieder een eigen inbreng. Het is beslist niet eenvoudig om het onderwijs zo vorm te geven, maar er zijn scholen die bewijzen dat het kan. Hieronder volgen de meest in het oog springende kenmerken van Geo Future School.

Toekomstgericht

Leerlingen actief na laten denken over de toekomst is misschien wel het belangrijkste kenmerk van Geo Future School (GFS). Niet door ze te vragen een complex probleem als de klimaatcrisis op te lossen, maar ze bijvoorbeeld uit te dagen een stadscentrum zo aan te passen dat het klimaatbestendiger wordt en na te denken over zaken als vergroening en ruimte voor water(berging) in de stad.

Nadenken over de toekomst betekent vaak oplossingsgericht denken. Nadenken over oplossingen voor actuele vragen, ook al is dat op kleine schaal, voegt iets extra’s toe aan het onderwijs. Uit de samenwerking die GFS-scholen zijn aangegaan met gemeenten, waterschappen, bedrijven, hogescholen en universiteiten blijkt dat deze partners erg geïnteresseerd zijn in de blik van jongeren. Het uiteindelijke doel is jongeren over de toekomst te laten denken in oplossingen in plaats van problemen.

Vakoverstijgend

Grote vraagstukken zijn vrijwel altijd multidisciplinair. Een GFS-thema als gezondheid kun je vanuit allerlei invalshoeken benaderen: biologisch, sociologisch, historisch, technologisch en geografisch. Aan de afwegingen van het OMT tijdens de coronacrisis kun je zien hoe moeilijk het is om al die perspectieven te verenigen in adviezen. GFS wil jongeren het overzicht meegeven over grote thema’s. Een gezondere samenleving bereik je door aandacht te besteden aan de verschillende benaderingen.

GSF leert jongeren inhoudelijk veel over de vijf kernconcepten van duurzaamheid, gezondheid, leefbaarheid, rechtvaardigheid en veiligheid. De interdisciplinaire aanpak daagt ze ook uit om eigen waarden en normen en diepere overtuigingen bij te stellen.

Vakoverstijgend werken is een flinke uitdaging. Scholen zijn vaak gewend in sectieverband te opereren en niet sectie-overstijgend. Toch kan dat meerwaarde opleveren. Voorwaarde is wel dat iedere collega ruimte voelt om eigen input te geven. Het gaat fout als GFS het domein van de aardrijkskundedocenten blijft waar collega’s hooguit als gast mogen aanschuiven.

Samenwerken & presenteren

Aan het eind van iedere module werken leerlingen aan een grote eindopdracht. Dat kan het ontwerp van een nieuw, duurzaam schoolgebouw zijn, maar ook een krant over migratie of een spel over Europa. Voor de eindopdracht werken leerlingen in groepjes. Je kunt ze leren samenwerken, bijvoorbeeld door ieder een rol mee te geven in de redactie of binnen een adviesbureau. Elke leerling is dan verantwoordelijk voor een onderdeel, maar de groep als geheel is dat voor het eindresultaat. Veel GFS-scholen gebruiken eenvoudige versies van een scrumbord om de voortgang van het groepswerk bij te houden. Dat maakt inzichtelijk hoe het werk onderling verdeeld wordt en wat wanneer af moet zijn. Een eindopdracht wordt altijd gepresenteerd. Leerlingen kunnen het geleerde en hun ervaringen  vervolgens weer toepassen bij de reguliere schoolvakken, waar ook wel eens samengewerkt of gepresenteerd wordt.

Teacher & curriculair leadership

Vakoverstijgend werken, contacten met externe partners en zelf werken aan een curriculum vragen behoorlijk wat van een docententeam. Een aantal GFS-scholen neemt daarom deel aan een leergang ontwikkeld door de Universiteit Utrecht, de Hogeschool van Amsterdam en de Universiteit Twente. Daarin krijgen docenten handvatten om het voortouw te nemen bij onderwijsontwikkelingen binnen de eigen school. In communities kunnen ze ook zelf het curriculum vormgeven op hun school.

Groei in beeld

Momenteel wordt geëxperimenteerd met het inzichtelijk maken van de groei van leerlingen in competenties als reflecteren, onderzoeken, samenwerken en presenteren. Het idee hierachter is dat leerlingen naarmate ze meer onderwijs krijgen, steeds meer kunnen. Ze groeien, terwijl de cijfers in de loop van hun schoolcarrière vaak juist dalen. Door hun groei inzichtelijk te maken, kan een meer positieve blik op de ontwikkeling van leerlingen ontstaan.

Meedoen?

Wil je op jouw school ook aan de slag met GFS? Laat het ons weten en sluit je aan. Je krijgt dan gelijk een aantal modules tot je beschikking, je hebt toegang tot de scholingsbijeenkomsten en je komt in contact met andere GFS-scholen via de regiocoördinator die het GFS-onderwijs op een groep van scholen coördineert.