GeoFort: aan de slag met geotechniek

Met 120 pubers tegelijk op excursie, is dat niet veel? Jazeker, maar bij het GeoFort kan het. Leerlingen maken via een afwisselend en uitdagend programma kennis met de aardrijkskunde van de toekomst.

In de tweede helft van de 19e eeuw worden op grofweg de lijn Muiden - Biesbosch ongeveer 50 forten gebouwd. Tezamen vormen ze de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Om het rijke westen te beschermen voor invasies vanuit het oosten konden stroken polderland zo’n 40 centimeter onder water gezet worden: net te diep om met paarden doorheen te gaan, net te ondiep om te bevaren. Met de komst van vliegtuigen verloren de forten hun oorspronkelijke functie. Ze doen tegenwoordig dienst als musea, restaurant, galerie of bed and breakfast. Het Fort aan de Nieuwe Steeg bij Herwijnen is omgebouwd tot een educatieve attractie op het gebied van cartografie en navigatie. Op dit GeoFort kun je kennismaken met de nieuwste geotechnieken.

Mobieltjes aan

Om 9.00 uur vertrekken we vanaf school, De Nassau in Breda, met de bus richting het GeoFort. Op het binnenterrein van het fort worden we verwelkomd door een groep enthousiaste begeleiders en na een korte introductie begint het programma. De leerlingen gaan met een docent van school en iemand van GeoFort in vooraf ingedeelde teams van zo’n 15 leerlingen aan de slag. Deze dag hoeven we niet steeds te vragen of leerlingen hun mobiele telefoon weg willen doen. Sterker nog: ze hebben die juist hard nodig vandaag.

GeoBinnen en GeoBuiten

Bij de onderdelen How Maps Work en Continental Drift stappen de leerlingen in de wereld van schalen, kaarten en navigatie. De film De machten van tien zoomt in op de kleinste deeltjes en de grootste eenheden. Met een simulator sporen leerlingen wietplantages op en op de aardbevingstafel bouwen ze onder het oog van de camera een zo hoog mogelijke toren van kapla-houtjes.

Wanneer na een uur een oud luchtalarm afgaat, is het wisseltijd. Van GeoBinnen naar GeoBuiten. In een oude zeecontainer reizen leerlingen door de aardkorst en de mantel naar het binnenste van de aarde en in de desoriëntatietunnel raken ze de weg kwijt. Ze steken hun hoofd in een 3D-scanner en laten dit daarna ‘plat’ afbeelden volgens verschillende wereldkaartprojecties – van Mercator tot Van Winkel. De vervormde neuzen en voorhoofden worden direct als nieuwe profielfoto’s op Facebook gepost. Met een trekpontje gaan ze over de gracht naar Nederland schaal 1:25.000. En het Elementendoolhof hangt vol met kaarten over aarde, water, lucht en vuur. De leerlingen moeten de code kraken en kunnen dan pas het doolhof verlaten.

Dijkdoorbraak

Een van de mooiste programmaonderdelen is het crisismanagement. Leerlingen krijgen een digitaal rampscenario voorgeschoteld: een dijkdoorbraak. De groep wordt onderverdeeld in kleinere teams met elk een eigen verantwoordelijkheid. Alleen team communicatie mag communiceren, team evacuatie zorgt voor de juiste vluchtroute die net daarvoor met een beetje pech door team politie is afgezet. Team opvang stuurt een ontruimd bejaardentehuis naar een leegstaande sporthal die net wél onder water kwam te staan. Het is een mooi simulatiespel waarbij leerlingen de complexe gang van zaken tijdens een rampscenario naspelen.

Op maat

Naast de drie programmaonderdelen die wij kozen, zijn er nog veel andere mogelijkheden die aansluiten bij de bezoekende groep. Voor een mavo-brugklas wordt uiteraard een ander programma opgesteld dan voor een klas uit vwo 3. Gps-tekenen en historisch landmeten zijn bijvoorbeeld mogelijkheden. En in GeoCraftNL (het nagebouwde Nederland in Minecraft) gaan leerlingen op zoek naar een 10-cijferige code om de schatkist te kraken.

Voor en na

In de aardrijkskundelessen voorafgaand aan het bezoek aan het GeoFort bereiden we leerlingen voor op de excursie. Ze krijgen een presentatie over de Nieuwe Hollandse Waterlinie en we besteden extra aandacht aan kaartprojectie en navigatie. Ook bespreken we welke programmaonderdelen op de excursiedag voorbijkomen. We zijn als school nog een beetje zoekende op welke manier we het hele traject inhoudelijk een passend slot kunnen geven. We hebben leerlingen weleens een van de programmaonderdelen laten uitwerken en aan elkaar laten presenteren, maar dat is toch niet zo goed bevallen. En om een boeiende excursiedag nu te verpesten met een proefwerk is ook zoiets….