Het geografiecongres waar u niet eerder van hoorde

Meestal reis ik naar het oosten van Europa, maar de komende dagen ben ik in Galway, Ierland, helemaal in het westen van de EU. Samen met zo’n vijfhonderd andere geografen, uit 37 landen, bij het EUGEO-congres.  Daar heeft u nog nooit van gehoord? Daarom ga ik er over schrijven.

EUGEO is een samenwerkingsverband van de KNAG’s van Europa. Nou ja, de Britten doen niet mee en de toelating van de Grieken wordt waarschijnlijk morgen goedgekeurd. Om de twee jaar is er een groot congres, nu al de zevende editie. Het begon in Amsterdam, in 1997. Met jaloezie werd gekeken naar de conferenties van de Amerikaanse geografen, de AAG. Duizenden deelnemers, vanuit de hele wereld, over zowat alle thema’s van de geografie. Waarom niet een Europese versie starten?

Dat is dus gelukt, maar helaas is de bekendheid bij Nederlandse geografen nog niet zo groot. We zijn hier met zes Nederlanders. Terwijl er wel zo’n dertig Hongaren zijn. 

Voor elk wat wils

Zoals op elk congres dat zichzelf respecteert, is er ook hier een centraal thema. Dit jaar is dat ‘Re-imagining Europe’s Future Society and Landscapes’. Het grappige is dat zo’n thema in de praktijk nauwelijks een rol speelt. De thema’s in de workshops zijn zeer divers, en dat is maar goed ook. Voor elk wat wils.

Vandaag was ik bij twee boeiende workshops over ‘Spaces of memory’ (hoezo Future?). Zo heb ik geleerd dat de Ieren die tijdens de Eerste Wereldoorlog gedwongen waren om mee te vechten in het Britse leger (Ierland was toen nog een kolonie van het VK), en na de oorlog terug kwamen in een land dat volop bezig was zich los te maken van het VK. De Ierse soldaten zouden geheuld hebben met de vijand, terwijl ze juist geen keuze hadden. Pas de laatste jaren worden de Ierse slachtoffers van die oorlog herdacht met monumenten.

Een collega uit Estland liet zien hoe de eerste onafhankelijkheid van haar land honderd jaar geleden werd herdacht. Geen nationaal programma, maar het initiatief neerleggen bij de bevolking, die vervolgens duizenden mooie projecten verzon, die samenkomen op één website. Zo kwam iemand op het idee om met drones ‘nationale landschappen’  te filmen, die nu als pauzefilmpjes op tv zijn te zien.

Het is maar goed dat onze studenten niet kunnen zien hoe beroerd de presentatietechnieken van sommige presentatoren zijn: overvolle powerpointdia’s, het voorlezen van een tekst en het zorgvuldig verbergen van de centrale boodschap. Maar daar staat tegen over dat ik elke keer weer onder de indruk ben van de jonge collega’s uit Midden- en Oost-Europa die in uitstekend Engels geweldig interessante voordrachten geven.

Geografie over mensen

Geen congres zonder keynote. Vandaag van Michele Lancione, van de universiteit van Sheffield, die zichzelf een ‘urban ethnographer and activist’ noemt. Zijn verhaal ging over daklozen, die we teveel vanuit onze comfortabele positie bekijken. Lancione doet echt veldonderzoek, bijvoorbeeld tussen de Roma in Boekarest. Het werd ontroerend toen hij het had over de dakloze Paolo in Spanje, die komt te overlijden. Lancione had zijn laatste dagen meegemaakt en raakte hevig ontroerd bij de herinnering. Sterker kon hij zijn stelling dat geografie vooral over mensen gaat niet illustreren.