Kaartspelen

1 april 2017
Auteurs:
Martin de Jong
geograaf en journalist
Dit artikel is verschenen in: geografie april 2017
Blog: Kaartlezen
Opinie
kaart
BEELD: BENJAMIN HENNIG/GEOGRAPHICAL MAGAZINE
Wat is er te zien op deze kaart?

We zijn gek op quizzen. Aan de huiskamertafel, het café, op televisie, op internet of via een app. Geografie is bijna altijd een categorie bij kennisspelletjes. In het prettig ouderwetse Met het mes op tafel komt regelmatig een kaart voorbij met een topografische vraag. De meer uitdagende quizzen vind je op internet. Een leuke is GeoGuessr, waarin je virtueel wordt gedropt op een willekeurige plek waar je 360 graden kunt rondkijken en dan moet raden waar je bent. Een site als JetPunk heeft originele vragen als ‘in welke negen landen zijn er meer schapen dan mensen’, waarna de seconden wegtikken. Na het invullen zie je meteen hoe je hebt gescoord ten opzichte van de andere deelnemers.

Misschien kan het nog creatiever. Neem de beroemde en in de Verenigde Staten nog altijd lopende televisiequiz Jeopardy!, waarin het antwoord is gegeven en de vraag moet worden geraden. Die formule is ook geschikt voor een quiz met kaarten: je ziet een kaart en moet raden wat daarop is te zien. Laten we het eens proberen met de kaart hieronder. Wat toont deze nogal vreemd vervormde wereldkaart ons? Wie het na een paar seconden kan zeggen, is een knappe kaartenlezer. Het vereist wat puzzelwerk, neem gerust even de tijd. Het is niet iets wat je moet weten, eerder iets wat je moet zien. Voor wie er niet uitkomt, volgt hieronder een hint.

Wat meteen opvalt, is dat Afrika veel kleiner is dan het zou moeten zijn. De kaart is een true size map waarop landen zijn verkleind of vergroot om data weer te geven. Vaak worden deze kaarten gebruikt voor indicatoren die met welvaart samenhangen, zoals het bruto nationaal product, het aantal dokters, de CO2-uitstoot en de ecologische voetafdruk. Op zulke kaarten is Europa bijna altijd groter en Afrika kleiner dan normaal. In eerste instantie lijkt ook hier de factor welvaart in het spel. Toch moet er iets anders aan de hand zijn, want Madagascar staat er flink op. Ook Indonesië en de Filipijnen, die niet tot de rijke landen behoren, springen eruit. Iets met eilanden dus? Nee, dat ook niet, want in Europa lijkt Noorwegen het meest opgeblazen land. Nederland heeft een redelijk normale omvang, maar België is zo gekrompen dat je het bijna niet meer ziet. Sommige andere landen lijken helemaal te zijn verdwenen. De kaart geeft dus iets weer waar Noorwegen en de Filipijnen veel van hebben en België weinig.

Wie er niet uitkomt, de oplossing staat in het kader.

Oplossing

De kaart toont hoe lang de kustlijn van elk land is. Hoe langer de kustlijn, des te groter het land is afgebeeld. Daarom staan landlocked landen als Oostenrijk en Mongolië er helemaal niet op. Afrika is gekrompen, omdat de Afrikaanse kustlijn veel regelmatiger is dan de Aziatische en Europese. Een artikel in het Britse Geographical geeft uitleg bij de kaart. Hoe lang een kustlijn is, valt nooit precies vast te stellen, wel dat 44 procent van de wereldbevolking binnen 150 kilometer van een kust leeft.