Kennen om te kunnen kiezen
Geen gemakkelijke tijd voor jongeren. Opgehokt. Veel dingen niet kunnen doen. Zelfs niet naar school mogen. Het einde van corona is nog niet in zicht. Hoe moet dat verder? Van nature willen veel jongeren dingen doen. En velen denken ook best goed na. Daar hoef je geen Greta Thunberg of Amanda Gorman voor te zijn. Hoe kunnen we al die energie inzetten in coronatijd? En wat kan aardrijkskunde daarbij bieden? Het tijdschrift J-Reading wijdde een heel nummer aan geografie en corona. Voor leraren die op zoek zijn naar eigentijdse en kritische schoolaardrijkskunde is het nieuwe gratis e-book van John Huckle een aanrader.
Het meest recente nummer van het online gratis tijdschrift J-Reading of voluit Journal of Research and Didactics in Geography is geheel gewijd aan de COVID-19 pandemie vanuit geografisch perspectief. Een van de auteurs in dit tijdschrift is de Italiaanse hoogleraar geografie Gino de Vecchis. ‘COVID-19 toont ons de zwakte en kwetsbaarheid van onze global village,’ aldus De Vecchis. Hij is bezorgd over de groeiende ongelijkheid in de wereld als gevolg van kapitalisme en machtsmisbruik en pleit voor meer aandacht daarvoor. Een andere auteur is Chew-Hung Chang uit Singapore, een van de voorzitters van de commissie onderwijs van de Internationale Geografische Unie. Hij schrijft dat COVID-19 zal leiden tot een versnelling van de ontwikkeling van online lesgeven en tot meer aandacht in het aardrijkskundeonderwijs voor de effecten van grote veranderingen. Voor online lesgeven verwijst Chang heel praktisch naar de set Engelstalige bronnen op de IGU website. Deze verzameling is complementair met het KNAG-aanbod. Ongetwijfeld zullen leraren hier iets van hun gading vinden, want beide verzamelingen bevatten een breed scala aan lessuggesties en lesmaterialen over uiteenlopende thema’s.
Wie echter in deze tijd van pandemie, klimaatverandering, drugscriminaliteit, een opvallend vaak falende overheid en een schrijnend grote kloof tussen arm en rijk, behoefte heeft aan een meer kritische blik moet bij John Huckle zijn. Zijn onlangs verschenen gratis e-book stelt duurzaamheid en rechtvaardigheid centraal. Het heet ‘Critical School Geography’.
Huckle sluit aan bij de alom geaccepteerde 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, waaronder geen armoede, geen honger, goede gezondheid, kwaliteitsonderwijs, gendergelijkheid, schoon water, minder ongelijkheid en actie tegen klimaatverandering (zie figuur 1). Een goed gekozen uitgangspunt. De VN doelen verdienen ook in het onderwijs in Nederland een prominenter plaats. Aan de helft van de doelen geeft Huckle in zijn boek handen en voeten door concrete lesideeën te presenteren. Die lessen gaan onder meer over de gezondheidszorg in Venezuela, over geluk en gelijkheid in Finland en het Verenigd Koninkrijk, over stadslandbouw in Chicago, Bristol en Nairobi en over wonen en werken nu en in de nabije toekomst. Het e-book van Huckle is geschikt voor leerlingen vanaf de bovenbouw havo/vwo. Het bevat ideeën om je als docent met je leerlingen te verdiepen in cruciale samenlevingsvraagstukken en biedt een schat aan informatie met links naar websites, videobeelden en open source publicaties.
Thijs van Manen schrijft in het februarinummer van Geografie dat veel leraren onzeker zijn over hun vermogen om controversiële kwesties in de klas te behandelen en dat daarom maar mijden. Maar hij schrijft ook dat veel leerlingen graag in de les willen discussiëren over controversiële kwesties. Daarvoor komen ze naar school, lijkt mij. Om te leren en te denken over thema’s die te vinden zijn in het nieuwe boek van Huckle en ook in het nieuwe boek van Ton van Rietbergen Globalisering, ramp of redding.
Verder zou ik aanbevelen om leerlingen niet alleen maar te laten lezen, maar geef ze ook wat te doen, thuis of op school. Bijvoorbeeld uitzoeken hoe hun gemeente scoort op aspecten van duurzaamheid met gdindex.nl en bedenken hoe dat beter kan. Of een ontwerp maken van een voor jongeren aantrekkelijke woonbuurt, om maar eens wat te noemen.
Voorop het boek van Huckle staat een foto. Het toont jongeren met een protestbord. Daarop staat: ‘Als u iets zou doen tegen klimaatverandering, zou ik op school kunnen leren’. Zo is het naar net. Leren over en bouwen aan een duurzamer wereld, met meer gelijkheid en rechtvaardigheid, zaken die er werkelijk toe doen. Want kennis om te kunnen kiezen heb je nooit genoeg.