Op de kaart met Geo Future School

Het aantal Geo Future Scholen in Nederland groeit en het concept krijgt steeds duidelijker vorm. Hoog tijd voor een update, met nieuws over regionale netwerken en tips uit de praktijk. 

Geo Future School (GFS) draait om vakoverstijgend en toekomstgericht onderwijs. Om onderwijs dat leerlingen mee naar buiten neemt en samenwerkt met kennisinstellingen of bedrijven. En een didactische aanpak waarbij de leraar zelf vormgever van het onderwijs is.

Grote vraagstukken zoals op het gebied van klimaat, geopolitiek en gezondheid kennen allerlei invalshoeken: een geografische, maar ook historische, economische, biologische en maatschappelijke. Het is niet meer dan logisch deze vraagstukken in het onderwijs integraal aan bod te laten komen. Dit gebeurt bij GFS in de vorm van vakoverstijgende modules. Dit betekent echter niet dat de afzonderlijke vakken er niet meer toe doen of moeten versmelten tot één geheel. GFS borduurt voort op de basiskennis en vaardigheden die leerlingen bij de afzonderlijke vakken leren. Zonder die basis geen GFS. In onderwijsdiscussies worden onderwijs in vakken en vakoverstijgend onderwijs vaak tegenover elkaar gezet, terwijl ze elkaar juist kunnen versterken.

Toekomstgericht 

GFS snijdt vraagstukken aan die iedere wereldburger aangaan. Wiens leven wordt niet beïnvloed door globalisering? Wie hoeft geen bijdrage te leveren aan energietransitie? GFS daagt leerlingen uit na te denken over oplossingen voor deze vraagstukken in plaats van over problemen. Iedere module eindigt met een toekomstgerichte opdracht. In veel gevallen denken leerlingen daarbij na over de inrichting van hun omgeving. 

Naar buiten 

Bij GFS hoort wordt regelmatig geleerd op locatie, bijvoorbeeld via veldwerk of een bedrijfsbezoek. Als je de boerderij van de toekomst gaat ontwerpen, zul je een kijkje moeten nemen bij een of meerdere bedrijven. Als je wateroverlast of hittestress in je woonplaats onderzoekt, helpt het enorm als je zelf locaties bezoekt waar dit wel of juist niet optreedt. Het is de bedoeling in iedere module een lesmoment buiten op te nemen, meestal in de directe omgeving van de school. 

Samenwerking 

Bij GFS is altijd sprake van samenwerking met een partner. Dat kan een kennisinstituut zijn, gemeente, waterschap of bedrijf. Zo kun je leerlingen in aanraking laten komen met de meest actuele vraagstukken en kennis. Ze krijgen bovendien een inkijkje in het betreffende werkveld. Omgekeerd hebben de samenwerkingspartners behoefte aan de onbevangen blik van leerlingen op de vraagstukken waaraan zij werken. Voor veel partners geldt ook dat ze via het onderwijs duidelijk willen maken wat het belang van het werkveld is voor de maatschappij. Er zijn allerlei manieren waarop een partner kan samenwerken met een of meerdere scholen: door mee te schrijven aan modules, een gastles te verzorgen, een bedrijfsbezoek te organiseren of de uitwerkingen van de eindopdracht mee te beoordelen. 

Didactische aanpak 

Tijdens de module weten de leerlingen dat wat ze leren, nodig is voor de eindopdracht. Dit vergroot het eigenaarschap van leerlingen. Op scholen waar GFS draait, valt bijvoorbeeld op dat leerlingen bij binnenkomst direct aan de slag gaan. Ze werken door waar ze de vorige keer zijn gebleven, grotendeels in hun eigen tempo. Er is ruimte voor directe instructie door de docent. Leerlingen werken ook veel samen en aan het eind van de module volgt altijd een presentatie. 

Mogelijkheden 

Regelmatig stellen scholen ons de vraag: wat levert het ons op als we Geo Future School worden? Dat is eigenlijk niet de juiste vraag, want je haalt niet een kant-en-klaar product binnen. Een betere vraag is: welke mogelijkheden ontstaan er als we Geo Future School worden? Allereerst haal je als school met GFS vakoverstijgend onderwijs in huis dat aansluit bij bestaande schoolvakken. Docenten van verschillende schoolvakken komen bij elkaar om samen nieuw onderwijs te maken. Zij kunnen zelf veel invloed uitoefenen op het lesmateriaal, bijvoorbeeld door een module van een andere school aan te passen of zelf een module te maken. Dat vergroot het eigenaarschap van de docenten. 

Bij GFS moeten leerlingen vaak samenwerken, presenteren en reflecteren. Het is een geschikte plek om deze vaardigheden gestructureerd aan te leren. Collega’s van andere vakken kunnen daarmee hun voordeel doen. Sommige scholen wisselen modules af met workshops rondom vaardigheden, zoals een korte scrumcursus (waarbij kleine teams stapsgewijs aan realistische doelen werken), een workshop presenteren of een workshop van een veelgebruikt programma als SketchUp en ArcGIS Online. Bij de volgende module(s) kunnen leerlingen het geleerde dan in praktijk brengen. Op die manier kan een leerling zo’n vaardigheid echt onder knie krijgen en is er veel ruimte voor formatieve evaluatie: feed up, feed back en feed forward van de docent en medeleerlingen. 

Op termijn willen we de progressie van leerlingen op die vaardigheden in beeld te brengen. Dat kan voor scholen interessante informatie opleveren over hun leerlingen én aanwijzingen voor de afstelling van het geboden onderwijs. Ook de betrekkingen met de partners zijn interessant én GFS geeft je school ‘smoel’. 

Netwerken 

Sinds kort zijn we gestart met het opbouwen van regionale netwerken, waarbinnen docenten van verschillende scholen samenwerken. Ze kunnen samen modules ontwikkelen, externe partners delen en good practices uitwisselen. Ieder netwerk heeft een begeleider vanuit een lerarenopleiding. GFS vormt ook een landelijk netwerk, met inmiddels 38 scholen. Via dit netwerk wordt de certificering van modules geregeld, scholing aangeboden, de nieuwsbrief verstuurd en de website onderhouden. 

Toekomst 

De discussies over hoe het onderwijs in de toekomst vormgegeven moet worden, slepen zich voort. In de discussies gaat het vaak over extremen. Bijvoorbeeld de keuze tussen onderwijs dat helemaal is gericht op vakken, en onderwijs in leergebieden waar de afzonderlijke vakken onherkenbaar zijn. Of: volledig eigenaarschap bij de leerling versus totale controle bij de docent. Waarschijnlijk gaan we uitkomen op een tussenvorm. Vakken en vakoverstijgend onderwijs en gedeeld eigenaarschap van leerlingen en docenten. GFS biedt die combinaties.

Meedoen aan GFS is voor iedere school mogelijk. Aanmelden kan via info@geofutureschool.nl. Er is een boekje met nadere uitleg over het GFS-concept en je kunt alvast een module uitproberen.