Weg van de clichés
Afrika verdient veel meer aandacht in Europa en zeker ook in het Nederlandse (aardrijkskunde)onderwijs. Waarom? In de 21e eeuw gaat dit continent demografisch, landschappelijk, economisch, politiek en cultureel van veel groter belang worden en Europa zal dat op allerlei manieren merken.
In demografisch opzicht zal Afrika een verdere bevolkingsexplosie beleven, een snelle verstedelijking doormaken en veel jongeren zijn on the move, op zoek naar een beter leven, onder andere in Europa. Landschappelijk zal er een razendsnelle verandering van natuurlandschappen in cultuurlandschappen plaatsvinden, een ‘Groene Evolutie’ African Style, met natuurgebieden die verder in het gedrang komen, een explosie van nieuwe infrastructuur en gebouwde omgeving, een snelle groei van nieuwe transportsystemen en logistiek. Economisch is een forse groei en economische transitie te verwachten, met ups en downs, grote verschillen en ongelijkheid binnen het continent.
Politiek: meer zelfbewustzijn, ‘dekolonisatie van de geest’ (decolonization of the mind), een sterkere oriëntatie op Azië en Latijns-Amerika, minder op Europa, afwijkingen van politieke normen die Europa voor ‘normaal’ houdt. En grote conflicten met veiligheidsrisico’s, ook voor Europa. Cultureel is er een explosie van religiositeit, met missionaire trekken; de toenemende invloed van Afrikaanse levensstijlen, muziek, film en andere vormen van expressie in Europa en elders. Europeanen zullen gefascineerd blijven door Afrika’s natuur en haar culturele erfgoed. Door de communicatierevolutie komt die ook breder en diepgaander in beeld. Dat geldt eveneens voor hoe Europa en de rest van de wereld binnenkomen in de hoofden en harten van Afrikanen. Waar Europa de laatste decennia heel veel consumptiegoederen is gaan betrekken uit China (de ‘fabriek van de wereld’), zullen die spullen gaandeweg meer uit Afrika komen. Nederlandse bedrijven en instellingen spelen daarbij nu al een rol en deze zal toenemen. Afrika en Europa zullen steeds meer verknoopt raken, maar anders dan in de koloniale tijd. Afrika zal een paar tonen hoger zingen. Europa een paar tonen lager. En dat betekent een gelijkwaardiger relatie. Nederlandse jongeren zullen een beter beeld moeten krijgen van het nieuwe Afrika, en het (aardrijkskunde)onderwijs heeft daarin een rol te spelen. Weg van de clichés; met open vizier leren kijken naar fascinerende ontwikkelingen.
Dit nummer van Geografie opent met een overzicht van indrukwekkende demografische cijfers over Afrika en lesopdrachten op de website. Dan volgen vier bijdragen over een net afgerond internationaal onderzoek naar stad-plattelandrelaties in sub-Sahara Afrika, en een artikel over gebrekkige sanitaire voorzieningen in een informele woonwijk in Benin. In het Afrika-katern ook de aftrap van een fotoserie over de nog altijd bestaande architecture of apartheid in Zuid-Afrika. We besluiten met een artikel over de globalisering van culturele ‘waarden’, zoals de verspreiding van homofobie door Amerikaanse evangelisten in Oeganda.