Schoolexamens in coronatijden

De centrale examens 2020 zijn afgelast. De schoolexamens moeten echter wel worden afgenomen, maar hoe? Leerlingen zo veel mogelijk van afstand deze toetsen moeten maken. Daarbij is bijvoorbeeld moeilijker te controleren of leerlingen samenwerken. Zit er iets tussen dat werkt voor jouw school? Heb je een tip die er nog niet bij staat? Heb je voorbeelden, opdrachten of toetsen die je wilt delen? Toetsmateriaal kunnen we plaatsen achter een inlog zodat het niet vrij beschikbaar is. Je kunt contact opnemen via onderwijs@knag.nl.

Aanpassen PTA
Door het vervallen van de eindexamens ontstaat meer tijd voor het afnemen van de resterende school examens en/of het organiseren van herkansingen. De eindtermen die normaal gesproken in het centraal examen worden getoetst hoeven, nu het centraal examen komt te vervallen, niet aan het PTA te worden toegevoegd. In het PTA dienen minimaal de verplichte eindtermen van het schoolexamen te zijn opgenomen. Het kabinet biedt alle scholen de mogelijkheid om het PTA aan te passen, bijvoorbeeld om zo andere vormen van toetsing mogelijk te maken of het toevoegen van herkansingsmogelijkheden. Wil je dit als school of vaksectie, dan moet je dit eerst voorleggen aan de medezeggenschapsraad van jouw school en dit moet worden doorgegeven aan de Onderwijsinspectie. Voor aardrijkskunde kan hierbij deze handreiking van SLO nuttig zijn.  

Digitaal toetsen
Er zijn diverse aanbieders van online toetsen, bijvoorbeeld Quayn of Mr. Chadd.
Tip: bekijk de toetsenbank van Op den Berg. Daarin zit een optie om de vragen in een wisselende volgorde te stellen. Met een toegevoegde tijdslimiet is de mogelijkheid tot online overleggen tussen scholieren dan kleiner. Mocht je online een digitale toets maken en leerlingen hoeven niet te registreren, vergeet niet te vragen naar naam en/of leerlingnummer. 

Uit de verschillende aanbieders lichten we een paar opties uit:

• Edmodo
  Edmodo heeft veel functies, het is van eigenlijk een (Engelstalige) ELO. Binnen Edmodo kan je digitale toetsen maken. Als start maak je een 'klas' aan, daarna kan je voor die klas een toets (quiz) maken. Je kunt een startmededeling opgeven, een tijdslimiet en zorgen dat de toets sluit na afloop van de tijdslimiet. Voor een SE zijn de vragen 'short answer' het meest geschikt voor het laten uitschrijven van een antwoord, ondanks dat dat niet zo klinkt. Je kunt bij een vraag het aantal punten opgeven, afbeeldingen en links invoegen. 
  Een nadeel hier kan het aanmelden van leerlingen zijn, elke leerling moet eerst een profiel aanmaken. Leerlingen moeten aanvinken dat hun ouders akkoord gaan met het aanmaken van hun profiel. Na het aanmaken 'joinen' leerlingen een vak of groep. Is een toets klaar, dan kan je deze plaatsen op de 'wall' van leerlingen. 
• Exam.net
  Binnen dit programma kan je pdf's of word-documenten uploaden. Leerlingen typen dan een antwoord op de vraag. Dit lijkt erg op hoe een 'normaal' schoolexamen ook gaat. Heb je een document geüpload, klik dan op de 'exam key' om een preview te krijgen van hoe leerlingen de toets zullen zien. Een leerlingen ziet in het scherm de vragen en een leeg word-document, hij/zij kan kiezen tussen beide documenten in beeld of een van beiden. Een toets stel je open voor een bepaalde periode en je kunt een aftellende timer laten zien. Leerlingen beginnen tegelijkertijd aan een toets en als docent kan je volgen wat leerlingen doen en opschrijven. Er zit ook een functie in dat als een leerlingen naar een andere site gaat de toets blokkeert. Als docent krijg je op dat moment een melding en kan je bepalen of hij/zij verder mag met de toets. Voor leerlingen die langer over een toets mogen doen kan je een andere tijdsduur instellen. Leerlingen hoeven geen account aan te maken of in te loggen. 
• Google Forms / Quiz in Google Classroom (handleiding)
  Binnen Google Forms (Google Classroom) kun je kiezen uit verschillende typen vragen: open, meerkeuze of schaalvragen. De open vragen (long answer) zijn het meeste geschikt voor het geven van een online SE-toets. Binnen het formulier kan je bronnen (afbeeldingen) invoegen. Het aangeven van het aantal punten van een vraag kan in de beschrijving onder de vraag zelf. Het delen van een toets die klaar is, is makkelijk. Leerlingen hoeven zelf geen account aan te maken om de toets te kunnen maken. De antwoorden kan je onder elkaar bekijken of exporteren als Excel-bestand (Google Sheets). Is de tijd voorbij en de toets afgelopen? Klik op het tabblad 'Antwoorden' en zet de knop 'Antwoorden verzamelen' om. Een nadeel kan zijn dat niet te controleren is of leerlingen overleg hebben met elkaar. Het Drachtster Lyceum heeft een instructievideo gemaakt hoe leerlingen een toets kunnen maken en inleveren via Google Classroom.
• Go Formative
  Met Go Formative is een goede optie om SE-vragen in te zetten. Kies voor het vraagtype 'essay' en plak daarin tekst. Je kunt het aantal punten voor een vraag opgeven, bronnen tussenvoegen en indien handig een standaard nakijkmodel. Een meerkeuzevraag is ook toe te voegen. Bij het maken van de toets kan je in realtime meekijken met je leerlingen. Voor de leerlingen ziet het er ook goed uit. Nadelen is dat een tijdslimiet instellen een premiumoptie is. Ook is op deze manier niet te controleren of leerlingen overleg hebben met elkaar. Zie hier korte uitleg of toelichting hoe je je eigen toets kunt inladen.
• Schoology 
  Deze gratis site heeft is eigenlijk een ELO, maar heeft daarin een optie om toetsen te maken. Voor SE's zijn essayvragen het meest geschikt. Bij vragen kan je layout aanpassen, plaatjes en links invoegen. Je kunt daarnaast veel instellen, bijvoorbeeld hoe vaak leerlingen een toets kunnen indienen, hoe lang ze de tijd hebben voor een toets, of vragen in willekeurige volgorde moeten of niet en of ze voor ze een toets indienen hun antwoorden nog kunnen aanpassen. Enige nadeel is dat leerlingen een account moeten aanmaken om de toets te kunnen maken.
• Woots
  Deze Nederlandse aanbieder voor een online (én op papier) afnemen van toetsen werkt onder andere samen met VO Content, het Cito-project Toetsen op Maat en ThiemeMeulenhoff. Ook kan je een koppeling maken tussen Woots en Magister. Daarnaast zijn er diverse handige toepassingen, zoals de voorleeshulp voor leerlingen met dyslexie.
• Daarnaast zijn er ook nog Kahoot en Socrative, maar deze zijn geschikter voor vragen met korte(re) antwoorden en meerkeuzevragen.

Toetsvormen

Er zijn diverse mogelijkheden voor toetsing, zowel digitaal als op papier, thuis of op school. We hebben de meest gebruiken hier onder elkaar gezet.

• Essay (take home examen) 
  Hiermee kan je kennis toetsen door leerlingen een bepaalde casus te laten beargumenteren en zo kennis en inzicht testen. Een essay is een toetsvorm die in Nederland, zeker bij aanvallen, weinig gebruikt wordt. Leerlingen hebben hier niet of nauwelijks ervaring mee, waarmee deze vorm van toetsing minder valide is. 
• Online mondeling
  Dit kan via de diverse online communicatiekanalen, echter met een grote groep leerlingen wel een uitdaging en arbeidsintensief. Voor het afnemen van een mondeling kan je bijvoorbeeld per mail een bronnenblad sturen en vragen stellen. Ook kan je dit filmpje bekijken hoe je mondelingen kan afnemen via Google Meet. Door gebrek aan training / voorbereiding op een mondeling kunnen in de beoordeling mogelijk flinke verschillen ontstaan. 
• Open boektoets
  Er zijn verschillende mogelijkheden een open boektoets te houden, bijvoorbeeld met een tijdslimiet. Tijdens een open boektoets moet de leerling snel zijn weg kunnen vinden in de beschikbare informatie. Door deze vervolgens toe te passen op nieuwe situaties, toets je met name hogere denkvaardigheden in plaats van parate kennis. Bij het schrappen van reproductievragen i.v.m. mogelijkheid tot opzoeken zal de impact hiervan groter zijn op SE's voor het vmbo dan voor havo of vwo. 
• Op school
  Schriftelijke toetsen zoals 'normaal' op school, binnen de richtlijnen van het RIVM en met de minimale 1,5 meter afstand van elkaar.
• Praktische Opdracht
  Als vervanging van een schriftelijk schoolexamen kan je leerlingen ook een praktische opdracht laten uitvoeren. 
• Cito  heeft een whitepaper 'Toetsingsvormen voor Schoolexamens op Afstand' uitgebracht waarin zij voor- en nadelen van de drie opties – mondeling, papier en digitaal – en specifieke aandachtspunten uitgebreider toelichten. Daarnaast hebben ze ook een infopgraphic 'schoolexamen op afstand-checklist'.