Brownfield in Boedapest: creatieve industrie en herontwikkeling

1 september 2021
Auteurs:
Arie Romein
TU Delft
Dit artikel is verschenen in: geografie september 2021
herontwikkeling
Boedapest
Opinie
BEELD: BENCE BALLA-SCHOTTNER
Het uitzicht vanuit de binnenstad van Boedapest op de Transitiezone met industriële schoorstenen en oude woonkazernes op de achtergrond.

In veel Midden- en Oost-Europese steden liggen direct rond het centrum brownfields: restanten van industriële complexen uit de socialistische tijd met verwaarloosde gebouwen en ernstige bodemvervuiling. Beleid om ze te saneren en de gebouwen te hergebruiken ontbreekt veelal. In het Csepel-complex in Boedapest groeit een creatief cluster dat kansen biedt voor bottom-up herontwikkeling.

In de eerste fase van de postsocialistische transitie in Midden- en Oost-Europa vanaf 1990 lag de nadruk op institutionele hervormingen. Zo ook in Hongarije. De stedelijke ontwikkeling werd gecentraliseerd naar lokale overheden. In Boedapest betekende dat een verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden over twee niveaus: de stedelijke regio als geheel en 23 districten daarbinnen. De onduidelijke scheiding van bevoegdheden en onvoldoende samenwerking tussen beide niveaus maakten dat de stedelijke overheid nauwelijks regie nam in de herontwikkeling van brownfields. Zij miste daarvoor ook de financiële middelen en beleidsinstrumenten. Bovendien werd het beleid op veel terreinen gedomineerd door de (neoliberale) principes van minimale sturing door de overheid en privatisering. Veel industriële bedrijven, inclusief de grond, gingen over in private handen. De private sector werd feitelijk de belangrijkste speler in de herontwikkeling van industriële brownfields.

Versnipperde structuur

Private investeerders en ontwikkelaars waren echter alleen geïnteresseerd in oude industriële gebouwen op goed bereikbare locaties zonder veel bodemverontreiniging. Veel van die complexen zijn omgevormd tot luxe lofts of gesloopt om ruimte te maken voor nieuwe residentiële projecten voor de hoogste-inkomensgroepen. Omdat overheidssturing ontbrak, ontstonden sterk versnipperde landschappen, vooral in de ring die de binnenstad van Boedapest scheidt van buitenwijken en suburbane kernen, en waar in de socialistische periode veel industrie was geconcentreerd.

Die transitiezone is nu een lappendeken van nieuwe, dure woningbouwprojecten, oude socialistische woonkazernes en deels hergebruikte of leegstaande, vervallen fabrieksgebouwen. Een geplande, integrale herontwikkeling lijkt hier schier onmogelijk, zelfs al zou de overheid wel de regie nemen.

Lees het hele artikel
Nog geen lid? Klik hieronder op de groene knop voor de voordelen.
  • Onbeperkt toegang tot artikelen op geografie.nl
  • Ontvang 9 keer per jaar het tijdschrift Geografie
  • Aantrekkelijke aanbiedingen voor boeken en andere publicaties
  • Korting op deelname aan activiteiten van het KNAG
  • Blijf in contact met vakgenoten
Wachtwoord vergeten?

Instructies voor het resetten van het wachtwoord worden naar uw e-mailadres verstuurd.