De circulaire stad: Amsterdam Buiksloterham
Binnensteden staan onder druk qua leefbaarheid en duurzaamheid. Dit is op te lossen door het stedelijk systeem circulair te maken. Dat draagt weer bij aan de Nederlandse ambitie van een volledig circulaire economie in 2050: gericht op een bewuste omgang met hulpbronnen, energie en water, ondersteund door een slim ontwerp. Het Amsterdamse Buiksloterham vormt een pilot voor de hele stad, of misschien wel het hele land.
Buiksloterham, een verlaten industriegebied, wordt getransformeerd tot een van de meest innovatieve gebieden van Nederland. Bij wijze van experiment werkt de gemeente Amsterdam sinds 2017 aan de herontwikkeling van het voormalige bedrijventerrein tot een circulair woon- en werkgebied. Buiksloterham bevindt zich in Amsterdam Noord, aan het IJ, tussen het NDSM-dok en het Overhoeksgebied. In het algemene bestemmingsplan heeft het stadsdeel inmiddels de functies werken en wonen gekregen. Daarnaast heeft de gemeente hier concrete doelen gesteld voor energie, materiaalkringlopen, biodiversiteit, leefbaarheid en mobiliteit.
Het concept van de circulaire stad is gericht op vrijwel volledig hernieuwbare energie. Hulpbronnen en materialen worden teruggewonnen voor hergebruik, reparatie en verdere recycling. Nieuwe ontwikkelingen worden zelfs aangepast aan de beschikbaarheid van materiaal. Er is veel aandacht voor leefbaarheid door te investeren in biodiversiteit en in de identiteit van straten en gebouwen. Daarnaast wordt gestreefd naar een sociaal en divers werk- en leefklimaat. Culturele activiteiten vormen een integraal onderdeel van de circulaire ontwikkeling, net als nieuwe verdienmodellen en bewonersparticipatie. Hergebruik is immers optimaal wanneer direct wordt voorzien in de behoeften van omwonenden. Bewoners en bedrijven worden met elkaar in contact gebracht om hun projecten te presenteren en netwerken op te bouwen. De circulaire economie is lokaal en veerkrachtig, door diensten en goederen grotendeels uit te wisselen via lokale wisselsystemen.
De ambities voor Buiksloterham luiden:
- De wijk is zelfvoorzienend in energie, die duurzaam is;
- Het is een zero waste-wijk met een zo veel mogelijk gesloten materiaalstroom;
- De wijk is regenbestendig en haalt nutriënten uit afvalwater;
- Ecosystemen in Buiksloterham worden geregenereerd en het natuurlijk kapitaal vernieuwt zichzelf;
- De infrastructuur wordt maximaal benut en lokale mobiliteit veroorzaakt geen schadelijke emissies;
- Buiksloterham is een diverse, leefbare en inclusieve woonwijk;
- De wijk draagt bij aan de lokale economie en stimuleert ondernemerschap;
- Buiksloterham betrekt bewoners en bedrijven bij lokale investeringen en waardeontwikkeling;
- Buiksloterham is een gezonde, veilige en aantrekkelijke omgeving met volop recreatie en ontspanning.
De ontwikkeling van Buiksloterham zal bestuurders inzicht bieden in de beste aanpak om circulariteit in de stad te waarborgen. Ook buiten Amsterdam zijn er circulaire stad-initiatieven te vinden, zoals in Den Haag, Utrecht, Rotterdam, maar ook in kleinere stedelijke regio’s zoals Apeldoorn en Dordrecht. De diversiteit aan projecten toont de grote verscheidenheid in mogelijkheden dan wel barrières bij het ontwikkelen van een circulaire stad. De opgedane kennis kan worden hergebruikt voor andere steden, volgens de filosofie van circulariteit.
Een Engelse versie van dit artikel verscheen eerder in Girugten.