Eindelijk in Libië

Het is donker buiten, de knallen galmen door de warme Libische nacht. Ik luister aandachtig, vuurwerk of schoten? Libiërs zijn vuurwerkfanaten. Ongelofelijk wat er hier op iedere willekeurige dag wordt afgeschoten. Gun jezelf wat tijd en, voor je het weet, hoor je haarfijn het verschil. Want schoten hoor je hier ook met enige regelmaat. Ditmaal is het vuurwerk.

De ambassade is terug in Libië! Mijn indrukwekkende record van vier hele dagen in Tripoli in maart is verbroken met vijf weken aanwezigheid in de Libische hoofdstad. Gelukkig lukt het om zelfs in tijden van corona aanwezig te zijn en op gepaste wijze (lees: afstand, mondkapjes, ontmoetingen in klein verband) nieuw leven in het Libische netwerk te blazen. Graag vertel ik jullie in deze derde blog over mijn eerste indrukken.

Als je toch schoten hoort dan is vraag twee: zijn dit gevechten of is het vreugdevuur’? Ongeveer iedere Libiër heeft een wapen in huis en schiet graag in de lucht bij feestelijkheden. Zonder twijfel is dat hoge percentage wapenbezit problematisch, maar gezien de geschiedenis van Libië ook niet geheel onbegrijpelijk. Als er echt gevechten zijn – veelal tussen milities met een gezonde territoriumdrift - dan hoor je wel het verschil. In mijn eerste weekend terug was het meteen raak. Op een kleine zes kilometer afstand van onze beveiligde compound waar we wonen en werken, braken gevechten uit tussen twee milities. Het bleek om een vergelding uit een ver verleden te gaan. Het werd een korte nacht door het ‘horizontale vuurwerk’, ook voor de ruim driehonderd pauwen op de compound die, zachtjes uitgedrukt, ietwat van hun à propos waren.

Sirte

Afgezien van de plaatselijke ‘burenruzie’ is het momenteel gelukkig rustig in Libië. Het offensief van Haftar op Tripoli is een halt toegeroepen en de gevechtslinies zijn teruggebracht naar centraal Libië, rondom Sirte. Deze stad wordt steeds vaker genoemd als toekomstige thuisbasis voor een nieuwe of interim-regering. Sirte heeft een speciale betekenis voor Libië. Het is de stad waar Khadaffi in 1942 werd geboren. Nadat hij aan de macht kwam, heeft Khadaffi deel van de regering van Tripoli naar Sirte verplaatst. Sirte is ook de stad waar alle Libiërs, ongeacht politieke mening, of stammenrelatie, schouder-aan-schouder hebben gevochten tegen ISIS en de terroristen verdreven.

Het vredesproces in Libië is in beweging en er zijn hoopvolle ontwikkelingen. Zo is er recent een formeel een staakt-het-vuren getekend, is de olieblokkade na ruim tien maanden opgeheven, en staan we aan de vooravond van politieke gesprekken die moeten leiden tot een duurzame oplossing in het land. Veelbelovend is het zeker. Tegelijkertijd zijn we niet voor het eerst op dit punt aangekomen. Met stappen richting een politieke oplossing neemt ook de spanning toe. Dit is immers het moment om je belangen veilig te stellen. Voor velen is ook de vraag of ze hun politieke baan kunnen houden. Gezien de hoge mate van corruptie leveren politieke functies vaak veel op. Slechts weinigen zijn bereid om een stap opzij te doen voor het bredere belang. Politieke posities zijn weinig vernieuwend. Oude vetes worden uit de kast gehaald. Veel oude wijn in nieuwe zakken dus.

Straatbeeld

Ik kan helaas uit veiligheidsredenen niet zelf een rondje lopen buiten de muren van de compound. Alleen voor afspraken of werkbezoeken mag ik onder begeleiding van de Brigade Speciale  Beveiligingsopdrachten (BSB) van het Nederlandse Ministerie van Defensie en in beveiligd vervoer het terrein af. Dit zijn de momenten om iets op te vangen van het straatbeeld in Tripoli.

Overblijfselen van veelvoudige demonstraties zijn duidelijk te zien. De afgelopen tijd zijn veel Libiërs de straat opgegaan om een einde te eisen aan de mensonterende omstandigheden waarin ze leven. Na maanden van geweld, beperkte watervoorziening, het ontbreken van elektriciteit - gemiddeld zestien uur per dag - en de corona-uitbraak zijn de Libiërs het volledig terecht meer dan zat. Een groot verschil ten opzichte van mijn vorige bezoek is ook de hoeveelheid afval op straat. Dit was enkele maanden geleden vele malen erger omdat het afvalverwerkingsbedrijf op de grens van de gevechtslinies lag en vaak de werkzaamheden stil moest leggen. Overigens nog genoeg werk aan de winkel op dit gebied. Letterlijk overal wordt afval zonder blikken of blozen op straat gemieterd. Libië is hierin overigens geen uitzondering, in Tunesië en vele andere landen blinkt men er ook in uit. 

Met een collega roteer ik tussen Nederland en Tripoli. Na vijf weken mag ik weer even naar ons koude kikkerlandje. En hoewel ik ook daar eerst tien dagen in quarantaine moet, is dat alsnog een welkome afwisseling. Dit betekent namelijk dat ik na vijf weken en wat quarantainedagen, weer zelfstandig mijn huis mag verlaten, zelf kan bepalen wat ik eet en wanneer.

Hoe zeer ik de voor mij in het leven geroepen ladies night op donderdag voor de tv ook waardeer, ik kan in Nederland gezellig met mijn partner op de bank zitten, in plaats van in een gemeenschappelijke huiskamer met het gehele BSB-team. Even de voetjes in de Hollandse klei en modder in plaats van het Libische zand, dan weer op naar de tweede maand. Libië blijft spannend.