Iedereen moet aardrijkskundeles over China krijgen

Alle leerlingen zouden bij aardrijkskunde les over China moeten krijgen, schrijven vijf verontruste aardrijkskundedocenten, en zo is het maar net. China is een wereldmacht. Toch is China niet gekozen voor het havo-examen in 2019 en niet als onderdeel van een nieuwe macroregio Oost-Azië bij het vwo-examen in 2020. We lichten dat graag toe.

In 2012 is een commissie van het College van Examens (CvE) van start gegaan om te bezien waar het huidige aardrijkskundeprogramma havo/vwo groot onderhoud nodig heeft , en daarvoor voorstellen te formuleren. Twee van de zeven commissieleden zijn betrokken geweest bij het opstellen van het huidige examenprogramma en vier zijn aardrijkskundedocent. Belangrijkste punt bij het groot onderhoud is de eventuele vervanging van Zuidoost-Azië (vwo) en Indonesië (havo) door een andere macroregio respectievelijk ander ontwikkelingsland.

Om het veld te peilen besloot de commissie in een vroeg stadium leraren aardrijkskunde te raadplegen. Op de KNAG Onderwijsdag 2012 zijn vijfhonderd enquêtes uitgedeeld. De vraag luidde: ‘Moeten Indonesië (havo) en Zuidoost-Azië (vwo) vanaf het CE in 2018 vervangen worden en zo ja, door welke gebieden?’ Docenten konden voor havo en voor vwo drie keuzes aangeven en toelichten. Daarbij golden de volgende uitgangspunten. 

• Het gaat om een verbijzondering van de domeinen Wereld en Aarde. 
• De beschikbaarheid van bronnen/literatuur (Nederlands of Engelstalig) is van belang. 
• De gebieden hebben (enige) omvang en variatie (diversiteit van de problematiek). 
• Het betreft de periferie, een land/regio in ontwikkeling, buiten Europa. 
• Het gaat om een ‘kansrijk’ land/‘kansrijke’ regio. 
• Het land (havo) hoeft niet per se deel uit te maken van de te kiezen grotere regio (vwo) maar we sluiten het ook niet uit. 
• De regio (vwo) is voldoende af te bakenen. 
• Land en regio zijn aansprekend voor leerlingen. 

De meerderheid van de docenten wilde Indonesië en Zuidoost-Azië vervangen. Bij havo was de top-3: Brazilië, China en India, bij vwo: ZuidoostAzië, Zuid-Amerika en Latijns-Amerika. Door de geringe respons (46) gaf de enquête slechts een indicatie van wat in het veld leeft.

Zuid-Amerika en Brazilië

Na uitvoerig intern beraad, bestudering van literatuur, en gesprekken met experts besloot de commissie te kiezen voor Zuid-Amerika (vwo) en Brazilië (havo). Daarbij speelde de enquête-uitslag wel mee, maar was niet doorslaggevend. Er is vooral gekeken naar de genoemde criteria. Een regio kiezen waarvan een groot deel niet als (semi)periferie aangemerkt kan worden, leek de commissie niet raadzaam. Verder is meegewogen dat Azië bij het domein Wereld al vaak aan bod komt. Ook andere delen van de wereld ontwikkelen zich snel en zijn tot dusver nogal eens onderbelicht, zeker Zuid-Amerika. Behalve over Oost-Azië is gediscussieerd over Zuid-Azië, Midden-Amerika en Sub-Sahara Afrika. Voor elke regio valt wat te zeggen. De commissie heeft uiteindelijk gekozen voor Zuid-Amerika en Brazilië, ook vanwege de Examens [3] beperkte beeldvorming van deze gebieden, de grote diversiteit, welvaartstegenstellingen en snelle ontwikkeling. Gelijksoortige argumenten bestaan natuurlijk voor andere gebieden, maar dit laat onverlet dat Zuid-Amerika als macroregio interessant is voor zowel leerlingen als docenten. 

Onderbouw

Leerlingen moeten China geografisch beter leren kennen. De commissie deelt deze mening met de vijf aardrijkskundedocenten. China als land voor havo is in de commissie zeker aan de orde geweest. Een macroregio Oost-Azië met Japan, Mongolië, Taiwan, Noord-Korea en Zuid-Korea kreeg echter weinig bijval, ook vanwege de (on)toegankelijkheid van bronnen. Voorts woog mee dat de keus van een land voor havo binnen de macroregio voor vwo de taak van de leraren niet onnodig zou verzwaren. Het al dan niet gekoloniseerd zijn door Europa was voor de commissie geen criterium. Wel is gekeken naar grote, zich sterk ontwikkelende landen en regio’s, en daar hoort naast China ook Brazilië bij.

China meer aandacht geven in de onderbouw havo/vwo lijkt de oplossing voor het door de vijf docenten genoemde probleem. Belangrijk voordeel: dan krijgen alle leerlingen op school China. 

Joop van der Schee schreef dit artikel namens de commissie herziening examenprogramma havo/vwo aardrijkskunde.